حسابداری شهرداری

كار توسعة شهر با ویران سازی با روی كهن، و پر كردن خندقهای دور شهر آغاز شد، و ایجاد باروی جدید و كندن خندقهای تازه به دور آن، و ساختن دروازه های نو بیش از ده سال به درازا كشید. تهران جدید یكباره از نظر وسعت چندین برابرشد. محیط شهر از سه كیلو متر به نوزده كیلومتر ، و وسعت آن از چهار میلیون متر مربع به بیش از هیجده میلیون مترمربع رسید. محله های قدیمی به تدریج توسعه یافت، و با گشایشی كه با افزوده شدن زمینهای تازه در كار شهر پدید آمد معابر ، باغها و خانه های جدید ساخته شد. بخش شمالی شهر از نظر آبادانی پیشرفت و سرعتی روزافزون داشت، اما در بافت شهر كهنة تهران دگرگونی اساسی پدید نیامد. مشكلات بزرگی چون بی نظمی، تنگی و باریكی و پرپیچ و خمی كوچه ها و معابر، تاریك بودن آنها در شب، خاك آلود بودن در فصلهای خشك ، و پر گل بودن آنها درزمستان و مشكلات بسیار دیگر همچنان در بخش كهنة شهر تهران موجود بود. اما در بخش شمالی شهر ایجاد خیابانهای تاره چون لاله زار، علاءالدوله و مریضخانه و چراغ گاز و بنای ساختمانها وپاركها و میدانها ی جدید چون پارك ظل السطان و عمارت مسعودیه، پارك و عمارت اتابك ، پارك امین الدوله، باغ وعمارت بهارستان و میدانهای توپخانه و مشق به تدریج به تهران چهرة یك شهر تازه بخشید.

همزمان با توسعة شهر و در سالهای پس از آن ابنیة مهمی چون تكیة دولت، دروازة دولت (درشمال ارگ در جای دروازة ارگ) سر در الماسیه، موزه یا تالار سالم، ساختمان گالری، اندرون یا فرح آباد و… در داخل محوطة ارگ. عشرت آباد، سرخه حصار و كامرانیه نیز در خارج از تهران ساخته شد.

درفاصلة سالهای 1248 تا 1309 هـ . ق. جمعیت تهران از 160000 تن به 250000 تن افزایش یافت. در همین سال شمار خانه های تهران به 18000 باب رسید كه از این تعداد 9000 باب آن در بخش جدید شهر ایجاد شده بود.

روند توسعة تهران در آغاز سدة چهاردهم هجری رو به آهستگی نها د تا جایی كه در طول پادشاهی مظفر الدین شاه یعنی از سال 1313 تا 1324 هـ . ق. به جز ساختمان قصر فرح آباد آن هم در خارج از حصار شهر، بنای قابل توجه دیگری در نهران ساخته نشد. و از آن پس نیز تا پایان دورة سلطنت سلسلة قاجار به سبب ناپایداریهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ، تهران نه تنها روبه آبادانی و گسترش نداشت، بلكه آنچه در طول سدة سیزدهم واوایل سدة چهاردهم هجری ساخته شده بود، روبه ویرانی و فرسایش نهاد.