نقش تولید علم در توسعه یافتگی جوامع، موانع و راهكارهای تولید علمی در گروه پزشكی ایران

شاید بتوان گفت تا سالهای آغازین دهه 1980 میلادی دانشگاهها عمدتاً سنتی بوده‌اند. (1980 و Litten)

از دهه 1980 میلادی دانشگاهها دچار مشكلات عدیده شدند، تقاضای فزاینده برای رشته ها و درسهای منفرد دانشگاهی، ناتوانی دولتها در تأمین بودجه سنگین آموزش عالی، فشار ناشی از رقابت جهانی در عرصه های عقیق و توسعه، ضرورت تطابق فعالیتهای آموزشی دانشگاه با بازار كار از آن جمله است.

تحولات اجتماعی و فناوری در دو دهه پایانی سده بیستم میلادی سبب توجه بسیار افزونتر به گسترش دانشگاهها در كشورهای پیشرفته صنعتی شده است. برای نمونه تعداد دانشجویان ثبت نام شده در دانشگاههای اتریش بین سالهای 1980 تا 1995 میلادی به دو برابر رسیده است (1999 و Sporn). این نمود به “مردمی شدن”[1]دانشگاه معروف شده است، كه در نقطه مقابل نخبه گرایی دانشگاههای سنتی است. افزایش تقاضا خود ناشی از عواملذ عدیده بوده است.

برای نمونه تا سال 2005 شركتهای امریكایی افزون بر 15 میلیارد دلار برای آموزش كاركنان خود هزینه می كنند (17). این تقاضاها ایجاب می كند تا دانشگاهها به گسترش مناسب و همگام با افزایش تقاضا بپردازند.

همانطور كه در ایران نیز به این موج فزاینده افزایش تقاضا حدود یك میلیون و چهارصد هزار نفر جهت شركت در آزمون سراسری امسال مواجه بوده ایم. در حالی كه پذیرش كل دانشگاهها اگر آموزش عالی حدود 600 هزار نفر است.

2-1- پیدایش رشته های نوظهور و تنوع رشته ها: در سه دهه پایانی سده بیستم میلادی، رشته های نوظهوری پدیدار شده است. این رشته‌ها بر اثر توسعه علم و فناوری بوجود آمده است.

تعداد درخور توجهی از این رشته ها، میان رشته ای هستند. برای نمونه ضرورتهای نظری و عملی سبب شده تا رشته مكاترونیك از تلفیق در رشته مكانیك و الكترونیك ایجاد شود. یا رشته های مهندسی پزشكی و… تعداد این رشته ها افزون بر 2500 مورد ذكر شده است. پیدایش این رشته ها و تقاضای تحصیل دانشگاهی برای آن، موجب فشار شدید بر دانشگاههای مرسوم شده است. پیدایش این رشته ها و تقاضای تحصیل دانشگاهی برای آن، موجب فشار شدید بر دانشگاههای مرسوم شده است. و از نظر تنوع رشته ها نیز می توان گفت، در طی سالها دانشجویان عمدتاص منحصر به خواستاران تمام وقت دانش بوده اند.

این معنا در دو دهه اخیر دچار تحول چشمگیر شده است. برای نمونه بسیاری از شاغلان در مورد روز آمد بودن خود احساس نگرانی می كنند. این دسته تلاش می‌كنند به طریقی كاستیهای خود را جبران كنند. البته سازمانها و شركتها معمولاً به كارآموزی می‌پردازند و حتی برای آخرین سال پیش از بازنشستگی كاركنان برنامه دارند به مزاج كارآموزی در آخرین سال كاری را «كارآموزی بیش از تدفین»[2] می گویند. با این همه ضرورت دارد كه تعریف سنتی از دانشجو نیز تحول یابد.