مدیریت حقوق و دستمزد كاركنان

قبل از ادامه بحث باید به این نكته اشاره نمود كه میان حقوق و دستمزد، تفاوت هایی وجود دارد. منظور از دستمزد، پرداختی است كه مبنای محاسبه ان ساعت است و منظور از حقوق پرداخت هایی است كه ماهانه صورت
می پذیرد. دستمزد، متداول ترین شیوه پرداخت به كارگران و حقوق، متداول ترین شیوه پرداخت به كارمندان است.

ویژگی های سیستم حقوق و دستمزد

تعیین میزان حقوق یا دستمزدی كه سازمان باید به كاركنان خود بپردازد یكی از مهمترین جنبه های مدیریت انسانی است؛ زیرا اولاً، سیستم پاداش (كه حقوق و دستمزد، جزئی از آن را تشكیل می دهد) تأثیر به سزایی در جذب و رضایت كاركنان و ایجاد انگیزه در آنان دارد و ثانیاً، پرداخت به كاركنان از سنگینترین هزینه هایی است كه هر سازمانی باید برای پیشبرد و عملی كردن اهداف خود متحمل شود. بنابراین، سیستم حقوق و دستمزدی كه به دقت طراحی شده و اجرای آن بر اساس سیاست ها و خط مشی های صحیح باشد، در سلامت اقتصادی سازمان و همچنین بكارگیری درست و مؤثر نیروهای موجود در سازمان، نقش مهمی خواهد داشت.

به طور كلی، سیستم حقوق و دستمزد باید به گونه ای طراحی شود كه از این ویژگی ها برخوردار باشد:

• برای امرار معاش كافی باشد و بتواند نیازهای اولیه كاركنان به خوراك، پوشاك، مسكن و ایمنی را برآورده سازد.
• ایجاد انگیزه نماید و باعث تشویق كاركنان به عملكرد بهتر شود.
• اقتصادی و مؤثر باشد. یعنی اولاً، با توان مالی سازمان و ثانیاً، با توانیی ها و مهارت‌های كاركنان متناسب باشد، طوری كه در مقابل حقوق و دستمزدی كه پرداخت می شود، حداكثر بازدهی به دست آید.
• سازمان را قادر سازد با سازمان های دیگر رقابت كند. یعنی سیستم حقوق و دستمزد در مقایسه با سیستم حقوق و دستمزد سازمان های مشابه، بهتر یا حداقل دارای همان جذابیت ها باشد. طبیعی است كه این امر، در جذب و حفظ نیروها مؤثر است.
• منطقی باشد و كاركنان منطقی بودن آن را بپذیرند.
• منصفانه و عادلانه باشد. یعنی اولاً، حقوق یا دستمزد متناسب با تخصص، مهارت، تجربه و سابقه كار افراد تعیین شود و ثانیاً، ضوابط و شرایط برای اعطای آنها یكسان باشد. بدیهی است عادلانه بودن سیستم حقوق و دستمزد در مقبولیت و پذیرش آن و همچنین در ایجاد رضایت شغلی مؤثر است.

طراحی سیستم حقوق و دستمزد به عهده كیست؟

طراحی سیستم حقوق و دستمزد و وضع سیاست های مربوط به آن معمولاً به وسیله كارشناسان اداره امور كاركنان و با همكاری مدیران اجرایی در سازمان، انجام می گیرد.

مسئولیت های سرپرستان و مدیران اجرایی در طراحی سیستم پرداخت حقوق و مزایا به این شرح است:

• حقوق و دستمزد كه به كاركنان پرداخت می شود برای جبران وظایف و مسئولیت‌‌هایی است كه آنها در مشاغل خویش به عهده دارند. از این رو مدیران اجرایی باید به مطالعه و بررسی دقیق شرح شغل اطمینان یابند كه شرح شغل، شرح صحیح وظایف و مسئولیت هایی است كه در واقع به عهده افراد گذارده می شود.
• سرپرستان و مدیران اجرایی باید هر گونه تغییری در وظایف و مسئولیت ها را بلافاصله گزارش نمایند تا شرح شغل به روز باشد.
• باید نتایج حاصل از ارزشیابی مشاغل را مطالعه و درستی آن را تأیید نمایند.
• اگر به نظر مدیران و سرپرستان، پرداخت به شغل به خصوصی متناسب با وظایف و مسئولیت های آن نیست، باید پیشنهاد افزایش حقوق بنمایند.
• آثار ناشی از اجرای طرح ها و پرداخت های تشویقی را در عملكرد كاركنان گزارش كنند.
• نیاز به اضافه كاری را گزارش و نرخ عادلانه ای برای آن پیشنهاد نمایند. دقت داشته باشند كه توزیع اضافه كاری میان كاركنان منصفانه باشد.
• مانع سوء استفاده از مزایایی شوند كه به كاركنان اعطا گردیده است. به طور مثال، گزارش نمایند كه آیا واقعاً كارمند نیاز به مرخصی استعلاحی داشته است یا خیر.
• نقاط ضعف و قوت سیستم پرداخت را به مسولان مربوط گزراش كنند.
• ویژگی های سیستم پرداخت را برای كاركنان توضیح و به سئوالات آنها پاسخ دهند و مشكلات كاركنان را به اطلاع مسئولان برسانند.
• دقت داشته باشند كه پرداخت در سازمان با قوانین و مقررات دولیت تضاد نباشد.

مراحل مختلف طراحی سیستم حقوق و دستمزد

1- تجزیه و تحلیل شغل

گفته شد كه تجزیه و تحلیل شغل فرایندی است كه به وسیله آن ماهیت و ویژگی های هر یك از مشاغل در سازمان مورد بررسی قرار گرفته، اطلاعات كافی درباره آن جمع آوری و گزارش می شود. به وسیله تجزیه و تحلیل شغل معلوم می شود یك شغل شامل چه وظایفی است و برای انجام شایسته ان چه مهارت ها، دانش و توانایی هایی لازم است.با چنین تعریفی، بدیهی است كه فرایند تحقیق حقوق و دستمزد باید به تجزیه و تحلیل شغل آغاز شود.

2- شرح شغل

شرح شغل، ماهیت و ویژگی های شغلی را كه می خواهیم برای آن پرداخت مناسبی تعیین كنیم آشكار می سازد.