تعهد و وجدان كاری در مدیریت اسلامی

 تجزیه و تحلیل عوامل مؤثر بر “وجدان كاری”‌ و “انضباط اجتماعی”

در این تحقیق در ابتدا به این مطلب می پردازدكه چرا مقوله های وجدان كار و انضباط اجتماعی بسیار كم و جزئی در مطالعات و نوشته های سازمانی آمده است. این تحقیق ضمن شناخت این دو مقاله یك طرح نظری برای شناخت، پژوهش و تجزیه و تحلیل علل و عوامل بوجود آورنده و مؤثر بر آنها ارائه می‎دهد. محقق وجدان كاری در سازمان را یك پدیده عقیدتی می داند كه در عمق ذهنیت افراد سازمانی نفوذ كرده و با آثار مثبت، مفید و اثربخشی از قبیل: تعهدكاری، درست كاری، وقت شناسی، كیفیت كار و … در متن “فرهنگ سازمانی” جلوه گر و نمایان می‎شود. برمبنای مطالب این تحقیق هر نوع بررسی و تحقیق در ماهیت، ریشه های آثار عوامل و متغیرهای وجدان كاری در سازمان یك مدل سه بعدی را دربرمی گیرد كه در یك بعد آن علل و عوامل ساختاری، در بعد دیگر علل و عوامل رفتاری و در بعد سوم علل و عوامل زمینه ای روی پژوهش قرار گرفته و مشخص می‎شوند.

اهمیت كار

كار جوهر وجود آدمیان است برای یك یك افراد جامعه كاركردهایی بسیار دارد كه از آن جمله اند:

• تأمین نیازهای حیاتی و اقتصادی
• ارضاء خواسته های روانی.

بدین سان كه از طریق كار مولد، انسان احساس بودن می نماید هستی خویش را مفید می شمارد و از حاصل كارش لذت می‎برد. از اینرو است كه بسیاری، مهم ترین عامل از خود بیگانگی[1] را ندیدن حاصل كر توسط عامل و آفریننده آن می دانند به نظر ما، حاصل كار، جلوه ای از وجود فرد دارد انسان در آن آیینه ای هستی خویش را می بیند حاصل كار، تبلور و مصداق حیات است. حال این دستاورد می‎تواند مادی باشد، نظیر تولید یك كفش، یا غیرمادی، نظیر انتقال اندیشه و تربیت.

برای جامعه نیز كار، كاركردهایی بی شمار دارد. كار انسانها مایه حیات و بقاء جامعه است یعنی فقر و غنای جامعه مستقیماً با كمیت و كیفیت كار انسانها در ارتباط است.

شرابیر در اثرش تكاپوی جهانی می نویسد ژاپنیها در آغاز قرن نوزدهم خود را از كاروان توسعه دور یافتند برای رسیدن بدان بسیار اندیشیدند اما، در این میان هیچ نیافتند. نه سرزمینی وسیع داشتند و نه منابع زیرزمینی گسترده بنابراین، به بالاترین و پایان ناپذیرترین ثروتهای عالم، یعنی كار، تولید و آفرینش تمسك جستند و این همان ثروتی بود كه در همه برهه های حیات، این كشور را یاری داد. حتی زمانی كه بر اثر جنگی خون ریز و اتمی جای جای جامعه تخریب شده بود.

برای جامعه كار نه تنها مایه بقاء حیاتی است، بلكه بقاء تاریخی جامعه نیز از طریق تولید و كار تحقق پذیر است. دستاوردهای كار آدمیان در دل تاریخ می نشیند و با آن، یادگارهای جاودان بشر فراهم می آیند جامعه از طریق كار آدمیان طبیعت را تسخیر می كند، بر آن چیره می‎شود و انسانهایش مصداق تحقق خلیفة ا… می گردند.