محلولهای غلیظ‌تر به زمان واكنش كوتاه‌تری احتیاج دارد. معمولاً برای مرسریزه‌ بدون كشش، از سود سوز‌آور با غلظت 20 درجه بومه استفاده می‌گردد و زمان لازم با توجه به غلظت سود سوزآور حدود 40 تا 60 ثانیه می باشد. چنانچه به دلایل مكانیكی نتوان زمان واكنش را كم انتخاب نمود. لازم است كه محلول سود سوزآور رقیق‌تر گردد (حدود 15 درجه بومی).

ساده‌ترین روش مرسریزه بدون كشش، پد كردن پارچه پنبه‌ای با محلول سودسوزآور محتوی تركننده مقاوم در مقابل قلیا می‌باشد. پس از پد شدن، كافی است به پارچه حدود 30 تا 90 ثانیه زمان داده می‌شود و سپس به كمك ماشین شستشوی مداوم، ابتدا گرم و سپس سرد آبكشی شود. غلتكهای فشار دهنده (فولارد) بین حمام‌ها، سود‌سوزآور را از پارچه جدا می‌كند. خنثی سازی سودسوزآور در آخرین حمام، مخصوصاً برای پارچه‌های ضخیم ضروری می‌باشد. مرسریزه‌ بدون كشش برای الیاف ویسكوز بایستی با دقت فراوان انجام گیرد چون سودسوزآور با غلظت حدود 10 درجه بومه میل به حل ویسكوز دارد و از این رو برای انجام مرسریزه بدون كشش روی الیاف ویسكوز غلظت‌های پائین‌تر از 8 درجه بومه توصیه می‌شود. خطر صدمه دیدن الیاف با اضافه كردن مقداری نمك طعام به محلول سود سوزآور كمتر می‌گردد. استفاده از هیدوركسید پتاسیم به جای سودسوزآور صدمه كمتری را به همراه داشته و بعلاوه زیردست پارچه هم نرمتر می باشد. ولی ازدیاد جذب رنگینه توسط الیاف چندان زیاد نیست. برای مرسریزه بدون كشش ویسكوز می‌توان از دستورهای 9 و 10 استفاده نمود. در دستور 9 پارچه به مدت زمان كافی در محلول سودسوزآور قرار گرفته و سپس آبكشی و خنثی می‌گردد در صورتیكه در دستور 10 پارچه بعد از پد شدن روی یك نوار نقاله قرار گرفته و پس از مدت زمان كافی آبكشی و خنثی می‌شود. این روش به Pad- Plait معروف می‌باشد.

مرسریزاسیون

این عمل بنام جان مرسر، كه در سال 1844 اثر سود سوزآور را بر پنبه مطالعه می‌كرد نامگذاری شده است و منظور از آ‎ن قرارداد نخ و یا پارچه‌ پنبه در حالت كشش در محلول سودسوزآور قوی می‌باشد. بر اثر مرسریزاسیون جلای پنبه افزایش می‌یابد. معمولاً پارچه‌های مرغوب پنبه ای پیراهنی، رومیزی، ملحفه‌ای و همچنین نخهای قرقره مرسریزه می‌شود. جلای حاصل از مرسریزاسیون به نوع پنبه و شرایط مرسریزاسیون بستگی دارد. پارچه‌های تهیه شده از نخ پنبه‌ای شانه شده برای این فرایند مناسب‌تر می‌باشد. زیرا وجود انتهای آزاد الیاف در سطح نخ و پارچه از جلای كالا می‌كاهد. علت افزایش جلای پنبه بعد از مرسریزاسیون، ناپدید شدن پیچیدگی در طول پنبه و دایره‌ای شكل شدن سطح قاعده در نتیجه صاف شدن سطح ناهموار آن توضیح داده می‌شود. سطح صاف پنبه مرسریزه شده انعكاس نور را بیشتر و یكنواخت‌تر می‌نماید. علاوه بر افزایش جلاء بر اثر مرسریزاسیون استحكام پنبه هم افزونی می‌یابد. این افزایش ممكن است تا 50 درصد استحكام اولیه برسد. ولی در عوض ارتجاعیت آن كاهش می‌یابد. افزایش استحكام بر اثر مرسریزاسیون را می توان چنین توضحیح داد  كه بر اثر كشش در حالت تورم مواضع كریستالی الیاف در جهت محور لیف جهت‌گیری می‌كنند. بر اثر مرسریزاسیون قدرت تورم پنبه در آب افزونی می‌یابد. و این خود جذب رنگینه را برای الیاف آسان‌تر می‌سازد. بعنوان مثال رنگینه‌های خمی با سرعت بیشتری جذب پنبه مرسریزه شده و راندمان رنگی بالاتر می‌باشد. به عبارت دیگر پنبه مرسریزه شده بطور كلی در مقایسه با پنبه مرسریزه نشده، در شرایط رنگرزی مساوی پررنگ‌تر جلوه می‌كند. (مرسریزه بعد از رنگرزی هم عمق رنگ را افزایش می‌دهد.)

شدت اثر مرسریزاسیون با درجه مرسریزاسیون نشان داده می‌شود كه با تعدادی پیچیدگی باز شده لیف پنبه و یا نمره فعالیت باریم اندازه‌گیری می‌شود.

مرسریزاسیون نخ

جهت كسب جلای بیشتر، ابتدا نخ پرزسوزی و مرسریزه معمولاً بعد از پخت انجام می‌شود. چنانچه نخ قبل از پخت مرسریزه گردد، مرسریزه را خام گویند. در مرسریزه خام قلیا سریعاً كثیف می‌گردد. نخ را می توان بصورت مداوم و یا غیر مداوم مرسریزه نمود. در مرسریزه غیر مداوم نخ بصورت كلاف به دو گیره متصل می گردد یكی از دوگیره در جای خود ثابت و دیگری متحرك می باشد در شروع تماس كلاف نخ با قلیا كه حدوداً 60 تا 180 ثانیه بطول می‌انجامد گیره‌ها از یكدیگر فاصله می گیرند. در نتیجه كلاف نخ كشیده می‌شود (گیره متحرك ممكن است چند دور چرخیده و كلاف را نیز تاب دهد). كشیدگی كلاف به مقدار 3 تا 5 درصد طول اولیه آن می‌باشد. ازدیاد كشش، جلای بیشتری را به همراه دارد ولی ازدیاد بیش از حد آن، از استحكام نخ می‌كاهد. غلظت مناسب سودسوزآور برای مرسریزاسیون نخ در حدود 27 تا 33 درجه بومی انتخاب می‌گردد و غلظت كمتر یا بیشتر از این مقدار اثر مرسریزاسیون را كاهش می دهد. با توجه به گرمازا بودن واكنش سلولز در مقابل قلیا لازم است كه جهت سرد نگهداشتن حمام از محلول سودسوزآور سرد شده (حدود 10 درجه سانتیگراد) استفاده گردد. بعد از اتمام زمان مرسریزاسیون كلافهای نخ دز حال كشش توسط آب گرم و سپس آب سردآبكشی می‌گردد. سود سوزآور باقیمانده روی الیاف به كمك محلول رقیق اسید استیك خنثی گردیده و در پایان هم آبكشی انجام می‌شود. در مرسریزه‌ مداوم نخها كه به صورت دسته‌ای به موازات یكدیگر قرار گرفته‌اند قسمت به قسمت در محلول سودسوزآور فرورفته و سپس كشیده می‌شود. بعد از اتمام زمان مرسریزاسیون آبكشی نخ و خنثی سازی‌ آن انجام می‌شود.

مرسریزاسیون پارچه

پارچه را می‌توان بصورت خام، بعد از مقدمات و یا حتی بعد از رنگرزی مرسریزه نمود پارچه معمولاً بعد از آهارگیری و پخت و در بعضی موارد بعد از پخت و سفیدگری مرسریزه می‌شود. از آنجائیكه ممكن است درجه سفیدی پارچه تا حدی بر اثر مرسریزاسیون آسیب بیند در صورت امكان مرسریزاسیون قبل از سفیدگری انجام می‌شود. مرسریزاسیون را می‌توان روی پارچه خشك و یا روی پارچه‌تر انجام داد. غلظت سودسوزآور باید در طول انجام مرسریزاسیون ثابت بوده و كنترل گردد.

بهترین نتیجه مرسریزاسیون با سود سوزآور 25 تا 30 درجه بومه حاصل می‌گردد. غلظتهای خارج از این محدوده را جلای كالا می‌كاهند. برای پارچه خشك معمولاً از سودسوزآور با غلظعت 25 تا 26 درجه بومه و برای پارچه‌تر از غلظت 28 تا 30 درجه بومه استفاده می‌شود. از آنجائیكه مدت زمان مرسریزاسیون حداكثر 30 ثانیه می‌باشد الیاف پنبه صدمه‌ای نمی‌بینند. اصولاً الیاف پنبه در حرارتهای پائین بهتر متورم می‌شوند و به همین علت بهتر است دمای مرسریزاسیون بین 13 تا 15 درجه سانتیگراد انتخاب گردد. در صورت رقیق‌تر شدن محلول كه نتیجه آن كاهش اثر مرسریزاسیون می‌باشد می‌توان از دمای 20 درجه سانتیگراد استفاده نمود. دمای مرسریزاسیون بایستی یكنواخت نگه داشته شود چون در غیر اینصورت اثر مرسریزه‌ نایكنواخت شده و باعث رنگری نایكنواخت می‌گردد. از آنجائیكه مرسریزه یك واكنش گرمازا می‌باشد. محلول سود سوزآور را بایستی سرد نمود. و با توجه به زمان كم تماس كالا با محلول استفاده از یك تركننده مقاوم در مقابل قلیا (Leophen BN) ضروری می‌باشد.