مقایسه مبانی فكری و سنت شعری رودكی و نیما یوشیج3
گستردگی انواع قالبهای شعری در شعر رودكی رودكی به فراوانی سخن از دیرگاه شهرت داشته، چنانكه رشیدی سمرقندی (از شاعران نامدار قرن ششم) گفته است شعر او را بر شمردم سیزده ره صد هزار هم فزون آید اگر چونانكه باید بشمری به استناد این بیت مجموع اشعار رودكی به هزار یا یك میلیون و سیصد هزار میرسد عوفی هم در لبابالالباب میگوید كه «اشعار او به صد دف |
دسته بندی | علوم انسانی |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 55 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 77 |
گستردگی انواع قالبهای شعری در شعر رودكی
رودكی به فراوانی سخن از دیرگاه شهرت داشته، چنانكه رشیدی سمرقندی (از شاعران نامدار قرن ششم) گفته است:
شعر او را بر شمردم سیزده ره صد هزار
هم فزون آید اگر چونانكه باید بشمری
به استناد این بیت مجموع اشعار رودكی به هزار یا یك میلیون و سیصد هزار میرسد. عوفی هم در لبابالالباب میگوید كه «اشعار او به صد دفتر برآمده است». دریغا كه از آثار گرانبهای پدر شعر فارسی تا امروز بیش از پانصد و پنجاه بیت از مأخذهای كهن بدست نیامده است. در این مقدار از سخن استاد تنها چند قصیده و قطعه و غزل و رباعی و پارهای از مثنویهای چندگانه و بیتهائی پراكنده از دیگر سخنان وی میتوان یافت.
دكتر رضا زاده شفق در این باره میفرماید: «رودكی در فنون سخن و انواع شعر مانند قصیده و رباعی و مثنوی و قطعه و غزل مهارت داشته و در هر طرز بخوبی كامیاب گردیده و مخصوصاً در قصیده سرائی پیشرو دیگران بوده است و میتوان گفت نخستین شاعر بعد از اسلام است كه قصیده عالی و محكم ساخته. رودكی نه تنها در سخنپردازی و تناسب الفاظ استاد بوده بلكه معانی بسیار دقیق به كار برده و قطعههای عبرتآمیز و ابیات حكیمانه به یادگار گذارده است …»(1) به قول استاد زرینكوب: «شهرت و قبول (رودكی، البته بیجهت نبود. چون در شاعری قدرت و مهارتی كم مانند داشت. خاصه در توصیف احوال و تجسیم مناظر بس چیرهدست بود: غزل او مایه رشك و حسرت عنصری بود و در نزد وی غزل رودكی وار نیكو شمرده میشد. شاید آواز دلاویز و نغمه پرشور چنگ شاعر نیز در شهرت و رواج این غزلها بیتأثیر نبود و دریغ است كه از این غزلها نمونههای بسیار در دست نیست.»(2)
به گفته مؤلف فرهنگ جهانگیری و سندباد نامه رودكی دارای مثنویهای متعدد بوده است وی به جزء منظومه كلیله و دمنه و مثنوی دوران آفتاب و سندبادنامه، وی دارای شش مثنوی دیگر است.(3) «از اشعار مسنوب به رودكی به جز آن چه به شعرای دیگر منسوب است و در دیوان ایشان میتوان یافت، تاكنون 1047 بیت فراهم شده است:
- از قصاید و مقطعات 572 بیت
- از رباعیات 76 بیت
- از ابیات پراكنده كه متعلق به قصاید و غزلیات و مقطعات بوده است 177 بیت
- از مثنویات 222 بیت.(4)
كه این مطالب نشان دهنده گستردگی قالبهای شعری در دیوان او بوده است:
«رودكی پیشاهنگ چكامه سرایان نیز هست و كهنترین قصیده كاملی كه مشتمل بر تشبیب و تخلص به مدح باشد از وی به یادگار مانده است. ابداع رباعی هم به گفته صاحبالمعجم از اوست.(5)» رودكی با وسعت بخشیدن به مضامین قابل درج در رباعی، موضوعاتی از قبیل مدح، هجو، پند، اندرز و مضامین عاشقانه و تغزلی را در رباعیهای خود گنجانده است.
حاتم طائی تویی اندر سخا |
|
رستم دستان تویی اندر نبرد |
هر كه را با تو كار درگیرد |
|
بهره از روزگار برگیرد |
چون كشته ببینیام دو لب گشته فراز |
|
از جان تهی این قالب فرسوده به آز |
باید اشاره نمود كه مضامین غزلی یكی از مضمونهای رایج در شعر رودكی است. این مضامین دارای تعابیری بدیع و دقیق است، از زبانی ساده برخوردار است و سخن مشهور عنصری در مورد آنها دور از حقیقت نیست كه میگوید:
غزل رودكی وار نیكو بود |
|
غزلهای من رودكی وار نیست |