سرمازدگی و راههای مقابله با آن

رشد و عملكرد گیاهان زراعی، تابعی از كلیه ی عوامل محیطی و آثار متقابل آنهاست. این عوامل شامل عوامل آب و هوایی، رطوبت خاك، مواد غذایی و گازها می باشند كه بسته به مقدار آنها در محیط، رشد و نمو گیاه را افزایش یا كاهش می دهند.

از میان این عوامل از عرض جغرافیایی، ارتفاع از سطح دریا، دوری و تردیكی به دریا و شیب به عنوان مهمترین فاكتورهای اقلیمی و از بارندگی، تابش خورشیدی (شامل طول دوره روشنایی)، دمای هوا، رطوبت هوا، رطوبت خاك، دمای خاك و باد می توان به عنوان مهمترین متغیرهای هوا شناسی كه بیشترین تأثیر را بر كشاورزی دارند نام برد.

1-1) دما و آثار حیاتی آن روی گیاه

دمای گیاهان ثابت نبوده و تحت تأثیر تغییرات دمای محیط اطراف تغییر می كند. در فصل پاییز و بهار دمای محیط تغییرات زیادی دارد به گونه ای كه گاهی دما حتی به كمتر از صفر درجه نیز كاهش می یابد.

در این شرایط بیشتر واکنش های حیاتی گیاهان كه مستلزم انجام فرایندهای فیزیكی و شیمیایی هستند و به وسیله دما كنترل می گردند، دچار مشكل می شوند.

كلیه ی فعالیت های حیاتی گیاهان در محدوده دمای صفر تا 50 درجه سانتی گراد كه نقطه انعقاد پروتئین ها است، انجام می شود. در ورای این دماها ساختمان شیمیایی پروتئین ها (آنزیم ها) دچار تغییر می شود و در نتیجه فعالیت های بیولوژیكی گیاهان متوقف، یا شروع به توقف می كند.

دمای كه در آن رشد مطلوب گیاه انجام می شود به گونه گیاه، مرحله نموی و مرحله فیزیولوژیكی ویژه فرآیند رشد آن گیاه بستگی دارد و در گیاهان مختلف متفاوت است. دمای متوسط 10 تا 30 درجه سانتی گراد برای اكثر گیاهان زراعی، دمای مناسب می باشد.

بعنوان مثال رشد گیاهان سرما دوست (مانند گندم، جو، سیب زمینی، نخود، باقلا، چغندر قند، بزرك و ...) در هوای خنك بهتر می باشد و در دمای بالا آسیب می بینند. این گیاهان بطور طبیعی روز بلند هستند و قادرند دمای 2- درجه سانتی گراد یا كمتر را تحمل كنند.