ارائه طرح های خلاق و ایده های نو در آموزش شیمی1

در مسیر تاریخ، فنون، مهارت های گوناگون در زمینه روش های تدریس، تولید و ارائه شده است و روش های تدریس جزو مهارت های فنی و حرفه ای معلمان محسوب می شود و هنر معلم در كیفیت انتقال و اجرای آنهاست.

در این تحقیق  انواع روش های تدریس فعال كه بتواند یادگیری مؤثر و اكتشافی ایجاد كند و همچنین فعالیت های دانش آموز را تقویت كند ارائه شده تا معلم بتواند با ابتكارات و نوآوری های خود در تدریس خود از روش علمی استفاده كند.

یادگیری دارای سطوح مختلفی است كه شامل به خاطر سپردن- درك و فهم- كاربرد- تجزیه و تحلیل- تركیب و نوآوری و داوری و ارزشیابی است. معلم با آگاهی از این سطوح باید تدریس فعال و دو سویه انجام دهد. همچنین در طرح پرسش های امتحانی از تمامی این سطوح سئوالات طرح نماید تا دانش آموز بتواند مطالب آموخته شده را عمیق تر درك نموده و خود نیز فعالیت علمی انجام دهد و همچنین از نمره خود احساس رضایت و تلاش بیشتر داشته باشد به بیان دیگر نمره وسیله ای شوق انگیز باشد نه برای شلاق زدن برای اینكه دانش آموزان به طور عملی فعال شوند باید كلاس را گروه بندی كرد طبق تحقیقات انجام شده فقط گروه های 3 تا4 نفره كارآیی لازم را دارند و چون دانش آموزان از نظر ویژگی های عاطفی و درسی متفاوتند بهتر است كار گروه بندی با توجه به علایق و سطح درسی شان انجام شود تا همه‌ی افراد گروه فعال و مسئول باشند.

تكلیف مناسب حلقه اتصال و انتقال آموخته های كلاس به فضای خارج از كلاس است اما باید دانست تمرین وسیله ای برای یادگیری نیست بلكه عاملی برای ایجاد مهارت است و باید در انتخاب تكلیف و تمرین به دانش آموز دقت و توجه خاص داشت.

مقدمه

با كنار رفتن مفهوم قدیمی یادگیری كه بیشتر بر روی انتقال انبوهی از معلومات به مغز دانش آموزان تأكید می كرد و با توجه به مفهوم جدید یادگیری های رفتاری برای حل مسائل فردی و اجتماعی در آموزش و پرورش گام های بلندی برداشته شده است. هم اكنون میزان یادگیری را در توانایی و مهارت او در به كار بستن دانستنی ها و اصول علمی هنگام قرار گرفتن در موقعیت های جدید و برخورد با شرایط متغیر زندگی علمی و اجتماعی می دانند.

به این ترتیب روش قدیمی و سنتی عرضه كردن واقعیت های علمی فراوان در كتاب ها و انتقال یكطرفه آنها به وسیله معلم و بالاخره به خاطر سپردن موقت آنها توسط دانش آموز و پس دادن آنها به هنگام امتحان مورد نظر نیست. زیرا در عمل ارزش قابل توجهی ندارد و تغییر مؤثری در رفتار او از لحاظ طرز تفكر،‌كسب مهارت و پرورش نگرش ها و معیارهای مطلوب علمی و اجتماعی به وجود نمی آورد.

درست است كه آموزش بر پرورش تقدم عملی دارد، یعنی پرورش بدون آموزش مطلوب، امكان پذیر نیست. با این حال هدف، پرورش دادن افراد با كیفیت های مطلوب و مطابق با معیارهای انسانی و اسلامی است. درس شیمی دبیرستان نیز یكی از این عوامل است یعنی هدف از آموزش شیمی دبیرستان، تربیت یك شیمیدان ماهر نیست. بلكه درس شیمی نیز وسیله ای برای پرورش است و در صورت پذیرفتن این موضوع اهمیت روش تدریس بر محتوا بیشتر پدیدار می شود.

روش های تدریس فعال

روش های تدریس از زوایای گوناگون قابل تقسیم بندی است. بعضی ها تقسیم بندی زیر را ارائه داده اند.

الف) روش تاریخی

1- روش سقراطی

2- نظام مكتبی در ایران

ب) روش های جدید

1- روش توضیحی     2- روش سخنرانی    3- روش اكتشافی

4- روش حل مسئله       5- روش مباحثه ای      6- روش پرسش و پاسخ

7- روش انفرادی    8- پروژه (واحد كار)       9- روش نمایشی

10- روش دریافت مفهوم  11- روش استقرایی      12- روش آزمایش و كاوشگری و...[1]

بعضی از روش های تدریس، دانش آموز را منفعل و معلمان را فعال می كند. زیرا اطلاعات به صورت یك سویه داده می شود و در تدریس تعامل اندكی وجود دارد. این روش ها اكتشافی نیستند و معمولاً نمی توان از آنها به تنهایی برای اجرای تدریس استفاده كرد زیرا خسته كننده و ملال آورند.

بعضی دیگر از روش های تدریس معلم و فراگیرندگان را به نحو مطلوب فعال می كند و یاددهی- یادگیری با ارتباطات دو سویه اتفاق می افتد. در این روش ها تدریس به صورت منظمی شروع می شود و تا دریافت مفهوم ادامه می یابد، مانند  روش های استقرایی، حل مسئله، ایفای نقش و كاوشگری و... .

اگر فراگیران خود را در بطن فرایند آموزش ببینند و نقش راهبردی «اكتشاف مفاهیم و علوم» را درك كنند، در این صورت با علم تولید شده شریك می شوند، با كمال میل از آن دفاع و پشتیبانی می كنند و به كاربرد علوم اعتقاد و ایمان راسخ می یابند. در این جریان یادگیری در همه ابعاد (مهارت های ذهنی، مهارت های فیزیكی و طرز تفكر) اتفاق می افتد.

بنابراین معلم باید ویژگی ها و خصوصیات روش های تدریس یاددهی- یادگیری فعال را بداند و برای دست یابی به آنها اهتمام ورزد. در تدریس خود از روش علمی استفاده كند. اگر مجموععه فعالیت های یك معلم بر اساس موارد زیر باشد او در تدریس خود از روش علمی استفاده كرده است.

1) آغاز و پایان كار خود را پیش بینی كند.