دستگاه تنفس

APPARATUS RESPIRAORIUS

دستگاه تنفس از تعدادی مجاری هوایی در اندازه‌های مختلف (كه وظیفه انتقال، گرم و مرطوب كردن هوا را بر عهده دارند) و ششها (كه در تبادل اكسیژن نقش دارند) به وجود آمده است. بعلاوه بخشی از دستگاه تنفس در گفتار (تولید صوت) نیز نقش ویژه‌ای دارد. مخاط تنفسی در بیشتر مسیر از نوع اپی تلیوم منشوری‌ (استوانه‌ای) مژكدار است و در لابلای آن سلولهای موكوسی حضور دارند كه با ترشح موكوس، ناحیه را مرطوب و چسبنده می‌كنند و ذرات گردوغبار را به دام می‌اندازند. مژكهای موجود در دستگاه تنفس نیز با حركت مداوم خود، موكوس و ذرات گردوغبار را به سوی فضای حلق می‌رانند. هوای تنفس شده از طریق مجاری هوایی به ریه‌ها وارد و پس از عبور از مجاری هوایی داخل ریه‌ها، به كیسه‌های متسعی با جدار نازك به نام آلوئول alveolus  می‌رسد. جدار آلوئولها را سلولهای اپی‌تلیال می‌پوشانند. این سلولها در مجاورت نزدیك با عروق خونی قرار گرفته‌اند و قادرند كه اكسیژن و گاز كربنیك را از خود عبور دهند. در نتیجه عمل نهایی تنفس در ریه‌ها انجام می‌گیرد.

بینی nose

بینی از دو قسمت تشكیل شده است، یكی بینی خارجی و دیگری حفرة بینی. قسمت اول حفره بینی، دهلیزvestibule  نام دارد و بخش عقبی آن را مجرا meatus می‌نامند. حفره بینی توسط تیغه بینی septum nasi  كه در عقب استخوانی و در جلو غضروفی است به دو حفره تقسیم شده است. جدار خارجی حفره بینی توسط شاخكها ناصاف شده، در زیر هر شاخك مجرای كوچكتری ایجاد گردیده است.

در مجرای تحتانی سوراخی است كه مجرای بینی- اشكی به آن باز می‌شود. در مجرای میانی، دهانه سینوس فك بالا باز می‌شود. سایر سینوس‌های اطراف بینی نیز توسط سوراخهایی به فضای بینی ارتباط دارند. حفره بینی توسط مخاط پرعروقی پوشیده شده، این مخاط، جدار سینوس‌ها را نیز مفروش می‌كند و التهاب آنها را سینوزیت می‌نامند. موهای مخصوصی در دهلیز بینی وجود دارند كه همراه با موكوسی كه سلولهای مخاطی تراوش می‌كنند عمل تصفیه‌ هوا را انجام می‌دهند. مخاطی كه روی شاخك فوقانی و ناحیة مجاور آن از تیغه بینی را می‌پوشانند، خرمایی رنگ و حاوی نورونهای بویایی است و مخاط بویایی نام دارد. حفره عقب توسط فضای چهارگوشی به نام كوانا cuana به حلق راه دارد.

حلق pharynx

حلق ناودانی عضلانی است كه در پشت بینی، دهان و حنجره واقع شده، مجرای مشترك هوا و غذا می‌باشد.

حلق دارای سه قسمت است. بخشی كه عقب بینی قرار دارد، حلق بینی nasopharynx ، بخشی كه عقب دهان قرار دارد، حلق دهانی oropharynx  و بخشی كه عقب حنجره واقع شده است، حلق حنجره‌ای laringopharynx  نامیده می‌شود. دیواره جانبی حلق بینی در محاذات شاخك تحتانی بینی دارای سوراخی است كه ابتدای لوله شنوایی (شیپوراستاش) tuba auditiva  است (ش 1).

جدار حلق شامل سه عضله عرضی و تنگ كننده costrictor  و چند عضله كوچك بالا برنده است.