فهرست مطالب

شرح                                         صفحه

مقدمه................................

موضع رسول اكرم (ص) در مورد آینده.....

الف- مسأله اول.......................

ب- مسأله دوم.........................

ولایت امام علی (ع) در قرآن كریم (1)...

آیه تبلیغ............................

شأن نزول آیه.........................

مراد از مولی.........................

ولایت امام علی (ع) در قرآن كریم(2) ...

 آیه اكمال...........................

مراد از الیوم چه روزی است؟ .............

الف- نظر زمخشری .....................

ب- عده‌ای گفته‌اند مراد از «الیوم» روز فتح مكه‌است!   

ب: روز عرفه..........................

ت: مراد از «الیوم» روز عید غدیر خم است.

شأن نزول آیه

شواهد و قرائن موجود در آیه..............

آخرین سخن...............................

فهرست منابع..........................

اصل ولایت و حكومت در مرحلة نخست  از آن خداوند متعال است و ولایت پیامبر و مؤمنانی كه در حال ركوع زكات می‌دهند، در طول ولایت خداوند است و پرتوی از حاكمیت او.

ب- پرداخت زكات در حال ركوع - نشانه فرد تعیین‌شده برای حكومت و ولایت است. شهید مطهری نوشته است:

«آیه. مطلب را به شكلی بیان می‎كند كه عمومیت بردار نیست، و به هیچ وجه نمی‌توان احتمال داد كه این آیه نیز در صد بیان وارء اثباتی عام است؟ [2] زیرا قرآن در اینجا در صدد بیان یك قانون كلی نیست، نمی‌خواهد استجاب یا وجوب اداء زكات در حال ركوع را بیان كند و به عنوان تشریع یك مندوب یا یك فریضه اسلامی جعل قانون كند. بلكه اشاره به عمل واقع شده‌ای كه فردی در خارج انجام داده و اكنون قرآن، عمل را مصرف آن فرد قرار داده و به نحو كفایه حكمی را كه همان ولایت خواص است اثبات می‌كند.»[3]

حال باید دید آن شخص معین كیست و این ولایتی كه خداوند متعال را برای او ثابت كرده است، چه نوع ولایتی است؟

بر اساس شأن نزول‌های متعدد و روایات بسیار، شخصیت مورد نظر در آیه شریفه حضرت امیرالمؤمنان، علی بن ابیطالب (ع)، است، بنابراین، از آیه شریفه استفاده می‌شود كه ولایت و سرپرستی بر مؤمنان، از آن خدا، رسول او و علی بن ابی طالب (ع)، است.

مفسران شیعه و اهل سنت گرچه شأن نزول آیه را با روایت‌های مختلف گزارش كرده‌اند؛ اما تمام این گزارش‌ها در یك مطلب مشترك‌اند  و آن مطلب این كه آیه در شأن امیر مؤمنان علی (ع) نازل شده و‌آن مؤمن بر پا دارند. نماز و ادا كننده زكات د رحال ركوع كسی بر علی (ع)، نیست.[4]

حال سوال اینكه چرا خداوند متعال به صراحت نام علی (ع) را ذكر نكرده بلكه با كنایه ذكر كرده است؟

مفسران و متكلمان شیعه پاسخ‌های گوناگونی داده‌اند، اما به پاسخی كه امام صادق (ع) و امام علی (ع)، از شبه بالا فرموده‌اند بدین فرح است. از امام صادق (ع) پرسیدند چرا خداوند متعال نام علی (ع) را به صراحت در قرآن كریم ذكر نكرده است؟ حضرت در پاسخ فرمودند. آیا وقتی خداوند متعال در قرآن كریم حكم نماز را بیان فرمود، كیفیت خواندن آن و تعداد ركعات را هم  بیان كرد؟

روای گفت؛ نه! آیا به جز پیامبر گرامی اسلام (ص) چه كسی موظف بود كه كیفیت خواندن نماز و تعداد ركعات آن را تعیین كند؟ آیا مردم از كجا فهمیدند كه زكات به چه چیزهایی تعلق می‌گیرد و حد نصاب هر چیز برای تعلق زكات چیست؟ آیا غیر از این بود كه تبیین و تفضیل كلیات به عهده پیامبر (ص) بوده است. خداوند متعادل می‌فرماید:

لتبین للناس ما نزل الیهم[5]

« تا برای مردم آنچه را به سویشان فرستاده شد تبیین كنی»

در مسأله ولایت نیز خداوند در آیه « اطیعوالله . . . » بیان كرد كه اطلاعات اولوالامر واجب است و تعیین مصداق را به عهده پیامبر گذاشت.[6]

امام علی (ع) در مناظره‌اش با زندیقی دربارة آیه « انما ولیكم . . .  » فرمودند:

« در میان امت هیچ اختلافی نیست كه در آن روزگار جز یك نفر كسی دیگر در حال ركوع زكات نداده است و اگر نام آن شخص به صراحت در قران كریم ذكر می‌شد نام و قضیلتش را حذف می‌كردند. این رمز و رموز دیگری را كه از قرآن برایت گفتم به این جهت به صورت رمز در قرآن كریم آمده است كه تحریف گران از آن بی خبر بمانند و این حقایق به دست تو و امثال تو برسد».[7]

اگر مراد از جمله « والذین آمنوا …. » علی (ع) است چرا خداوند متعال به صورت جمع بیان فرموده است؟

1- جهت ترغیب مردم

زمخشری، یكی از مفسران بزرگ اهل سنت در پاسخ این پرسش نوشته است:

«این آیه در شأن علی (ع) نازل شده و سر این كه لفظ جمع در آیه آمده است. با این كه اشاره به یك فرد دارد برای آن است كه مردم را به چنین كاری ترغیب كند. و بیان كند كه بر مؤمنان لازم است كه بر خیر و نیكی به تهی‌دستان كوشا باشند؛ بهطوری كه حتی به انداز‌ه  یك نماز آن را تأخیر  نیندازند.»[8]

2- متعارف بودن جمع در فرد

شهید مطهری نوشته است:

«این سبك سخن كه یك كه یك حادثه شخصی مربوط به فرد معین به لفظ جمع بیان شود در قرآن كریم بی نظیر نیست، مثلاً می‌فرماید:

«یقولون لئن رجعنا الی المدینة‌ لیخرجن الاغر منها الاذل»[9]