در فصل سوم ویژگی و امتیاز گچبری خانه های كاشان در دوره قاجار بررسی شده است.

هدف من از انجام این تحقیق این است كه بتوانم راه تمامی كسانی كه برای هنر این مرز و بوم تلاش كرده‌اند را ادامه دهم و برای شناساندن هنرهای نه تنها كاشان بلكه شهرهای دیگر ایران كوشش كنم و امید آن است كه از این راه سر بلند بیرون آیم.

در شهرهای ایران بناهای بسیار زیبا وجود دارد كه هر یك به نوبه خود بی نظیر است اما آنچه كه در این شهر توجه من را به خود جلب نموده این است كه هنر گچبری در معماری خانه‌های كاشان بی نظیر است.

اهمیت و ضرورت انجام این تحقق شناساندن تزئینات گچ بری بر روی خانه‌های قدیمی دوران قاجاریه در شهر كاشان به مردم آن شهر و به مردم سایر ملل و جوامع دیگر است.

فراهم آوردن زمینه فرهنگی و هنری درباره‌ی تاریخچه كاشان، آثار باستانی آن و پرداختن به جزئیات هنرها و ایجاد علاقه در مردم آن شهر كه هر چه بیشتر  به هنر شهر نشان اهمیت داده و آگاهی پیدا كنند به اینكه هر یك از این هنرها و این نقوش با چه زحمات و مشتقهایی با حداقل امكانات مشكلات فراوان بوجود آمده‌اند تا خود آنها قبل از میراث فرهنگی یكی از نگهدارندگان خوب این آثار باشند. در زمینه های هنری ایران هر چقدر هم كه تحقیق و تخصص نماییم باز هم جای تفكر و تامل باقی است.

فصل اول

بررسی خانه های تاریخی كاشان

در دوره قاجار

الف - معماری خانه‌های كاشان

شهر كاشان به علت استقرار در جوار كویر، دارای اقلیم گرم و خشك با تابستانهای بسیار گرم و زمستانهای بسیار سرد است. به همین جهت معماری یافت قدیم‌اش متناسب با اوضاع اقلیمی و آمیخته‌ای از هنرهای تزئینی مایه گرفته است. معماران كاشان در روزگار گذشته، با توجه به پایبندی مردم كاشان به اعتقادات دینی، خانه‌ها را در عین حال كه دارای فضای باز، گسترده و روح بخش می‌باشد طوری طراحی نموده‌اند كه زندگی در هر واحد ساختمانی را در فصول چهارگانه كاملا قابل تحمل و آسان می نموده است.

خانه ها اكثرا دارای سردر ورودی با درهای مزین به كوبه‌های زنانه و مردانه هشتی ‌ ودالانی منكسر بود كه اندرون خانه را از دید نامحرمان دور می‌داشت.

اغلب خانه‌ها دارای اندرونی و بیرونی و متشكل از حیاتهای مشجر و وسیع بودند. اتاقهای سه دری، پنج دری متناسب با فصول مختلف در اطراف حیاط جای می‌گرفتند. از جمله مهمترین فضاهای این خانه،‌ ایوانها و تالار بزرگ بود كه در ضلع شمالی و جنوبی حیاط ساخته می‌شد. درها و پنجره‌های این تالار واتاقها معمولا با انواع پنجره‌های زیبا با شیشه های الوان و اشكال مختلف متناسب با موقعیت فصلی اتاقهای خانه زینت می‌یافتند.

احداث سردابه‌های بزرگ جهت استفاده در تابستهای گرم و ایجاد هواكش در پشت سردابه‌ها از جمله خصوصیات معماری خانه‌های قدیمی كاشان است. [1]

با توجه به وضعیت جغرافیایی وآب وهوائی منطقه كویری خانه‌ها را گود می‌ساختند تا بنا عایق حوارت و صدا باشد كه به این روش ساخت گودال باغچه گویند.

برای نمونه خانه عباسیان در زمین 5 هزار متر مربع با زیر بنای 7هزار متر مربع به صورت گودال باغچه ساخته شده است.«تصویرشماره1»