نگرشی بر تاریخ گزیده اثر حمدا... مستوفی (مقاله)

از مراتب اهمیت این كتاب آن است كه ادوارد برون [1]و نیكلسن[2] ترجمه‌ی خلاصه‌یی از آن را به انگلیسی ارائه داده اند و نیز ادوارد برون قسمت مربوط به احوال شعرای ایران را از این كتاب جداگانه در سالهای 1900-1901 به انگلیسی ترجمه و در مجله‌ی  انجمن پادشاهی انگلیس منتشر كرد.

حمد الله مستوفی در آثار خویش در خصوص خود و خاندانش اطلاعات ارزنده ای ارائه داده است و در كتاب تاریخ گزیده شرح نسبتاً دقیقی در مورد اصل و خانواده‌ی خود بدست داده است و اصل خود را عرب معرفی می كند و شجره‌ی خود را به حربن یزید ریاحی می رساند.[3] وی از یك خاندان كهن مستوفیان قزوین بود كه‌یكی از اجداد او به نام فخرالدوله ابومنصور كوفی در سال 223 هجری به حكومت قزوین منصوب شد و از آن پس ، خاندانش در این شهر باقی ماندند و همه به عنوان مستوفی قزوین ادامه‌ی حیات دادند. پدر وی نیز با همین سمت مستوفی دستگاه ایلخانان بود. وی از حواشی رشیدالدین فضل الله بود و با سمت استیفاء كارهای دیوانی می كرد و برادرانش متصدی مشاغل دولتی و صاحب ثروت و دستگاه بودند و چون استیفاء و مشاغل مهم دیوانی در آن زمان نیاز به داشتن تعلیمات كافی در ادب و تاریخ بود پس افراد خانواده وی و خود او از چنین تربیت با ارزشی بهره مند بودند.