سیر و سیاحت در قرآن كریم 55ص

تعریف موضوع

در این تحقیق سعی شده است مساله سیر وسیاحت از منظر قرآن كریم مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد و به مسایل جانبی از جمله اهداف، مخاطبان و مصادیق آن با توجه به كتب تفسیری و روایی و دیگر كتابهایی كه در این زمینه نگارش یافته اند ، بپردازد.

اهمیت موضوع

راجع به اهمیت موضوع همین بس كه قرآن كریم در سور مختلف به طور مكرر انسانها را به سیر فرا می خواند وایشانرا به مشاهده صنع وخلقت الهی در آفاق و انفس و همچنین عبرت گرفتن از عاقبت انسانهای سركش دعوت می كند.

پیشینه موضوع

در مورد موضوع مورد بحث به طور پراكنده در كتب تفسیری و نیز كتب روایی ازجمله میزان الحكمه، وسایل الشیعه، من لایحضره الفقیه و … مطالبی بیان شده است. اما كتاب یا پایان نامه ای كه اختصاصاً به این موضوع پرداخته باشد وجود ندارد.

سوال اصلی

سیر و سیاحت (آنگونه كه در قرآن كریم مطرح شده)  تا چه حد در رشد و كمال معنوی انسان موثر است؟

فرضیه : سیر و سیاحت در قرآن كریم به عنوان یكی از عوامل شناخت خداوند، حفظ ایمان و تقوا و عبرت گرفتن از پدیده های طبیعی معرفی شده است.

سوال های فرعی:

1. اهداف اساسی و مهمی كه قرآن كریم در مورد سیر وسیاحت ذكر نموده چیست؟
2. منظور از سیر وسیاحت از دیدگاه قرآن كریم و روایات چیست؟
3. مصادیق سیر و سیاحت از دیدگاه قرآن كریم در روایات چیست؟
4.  در قرآن كریم چه نوع سیاحتی مورد توجه قرار گرفته است.

روش تحقیق

با توجه به موضوع، روش این تحقیق كتابخانه ای است.

محدودیت های تحقیق

با توجه به عدم وجود كتب مختص به موضوع تحقیق این پروژه با محدودیت منابع روبه رو بوده است و علاوه بر آن این تحقیق با محدودیت زمانی به نگارش درآمده است.

پیشنهادات

با توجه به تحقیقاته انجام شده موضوعات بحث شده در این پروژه هر كدام می تواند به تنهایی موضوع یك پروژه یا پایان نامه قرار گیرد و به طور موشكافانه مورد بررسی قرار گیرند.

به نظر می رسد برای نوآوری در این تحقیق باید پا را از تفاسیر فراتر گذاشت و به مطالعة كتب دیگری كه به صورت علمی و كاربردی به این موضوع پرداخته اند همت گماشت، تا از تكرار مكررات بدر آمده، گامی فراتر از آنها برداریم.

چكیده

در خصوص آیات سیر موضوعات مختلفی قابل تحقیق و بررسی هستند كه از میان موضوعات مطرح شده به دلیل گسترده بودن مباحث، سعی شده است موضوعاتی در رابطه با سیر مورد توجه قرار گیرند، كه از نظر قرآن كریم حائز اهمیت هستند. از جمله مخاطبان سیر، اهداف سیر، لزوم عبرت گرفتن از اقوام و ملل گذشته – عوامل سقوط و تعالی حكومتها و …

لذا فصل اول حاوی دو بخش است: بخش نخست، اهمیت و ضرورتهای سیر در قرآن كریم را بحث می كند كه هدف از این بخش پاسخ به چرایی و لزوم سیر می باشد.

و بخش دوم مخاطبان آیات سیر در قرآن كریم را مورد توجه قرار داده و با استفاده از تفاسیر نمونه المیزان و مجمع البیان بدان پرداخته است.

فصل دوم شامل بررسی اهداف و مصادیق سیر و سیاحت می باشد كه از جمله زیر مجموعه های آن را مشاهده آیات و نشانه های الهی در مخلوقات و مصنوعات، عبرت گرفتن از اقوام و ملل پیشین تحصیل علم ومعرفت، جهاد و هجرت تشكیل می دهند.

در فصل سوم به آداب و باسته های اخلاقی سیر و سیاحت از دیدگاه قرآن كریم و روایات معصومین علیهم السلام پرداخته شده است. در این فصل سعی شده آداب قبل از سفر، زمان خروج و حین سفر و رسیدن به مقصد با استفاده از آیات و روایات مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد.

تعریف مفاهیم

در این فصل برآنیم تا با بررسی دقیق تر معانی لغت، با استفاده از كتب مرجع موجبات آشنایی بیشتر خواننده را با مفاهیم مطرح شده در تحقیق فراهم نمائیم.

1- سفر : برداشتن پرده

راغب اصفهانی در رابطه با این واژه می گوید: السفر كثف الغطاء و یختص ذلك بالأعیان نحو سفر العمامة عن الرأس و الخمار عن الوجه[1]

سفر برداشتن پرده است كه به اجسام و اعیان مخصوص می شود مثل سفر العمامة عن الراس

دستار و عمامه از سربرداشت و نیز سفر الرجل فهو سافر یعنی آن مرد سفر كرد و مسافر است.[2]

وجه تسمیه سفر براین معنی را بدین گونه می توان برداشت كرد كه در سفر حقایق بر انسان آشكار می شود. همچنین در معجم الوسط آمده : ( سُفَرُ : وضح و انكشف) [3] كه همان واضح شدن و برداشتن پرده معنی می دهد. كلمه سٍفْر نیز به كتاب اطلاق می شود،  چون هر نوشته ای در واقع از حقیقتی پرده بر می دارد و جمع آن اسفار است. اطلاق سفر بر فرستاده نیز از همین جهت است چرا كه او هم عامل برداشتن نگرانیها یا آشكارشدن حقایق بین دوكس یا دو قوم است.[4] همچنین میانجیگری كردن و بین دو گروه یا دو نفر را صلح دادن نیز به همین معنا آمده است و سفاره بین القوم یعنی میان آن گروه برای صلح میانجیگری كرد.[5]

السفر همچنین به معنی عزیمت و كوچ كردن آمده است.[6] و دهخدا آن را در مقابل حضر و پریدن مسافت می داند.[7]

2- سیر (سار) : گردش و سیر كردن در زمین

واژه سیر در كتب لغوی به معنی گذشتن و سیركردن در زمین و گردش كردن آمده است. همانطور كه راغب می گوید : السیر المضیُّ فی الأرضِ و رَجلٌ سائُرٌ و سیار[8]

و نیز در مورد آیه : « قُل سیروا فی الأرضِ ثمَّ انظروا كیف كان عاقبةُ المُكذبینِ»[9]

گفته شد تشویقی است بر سیر و سیاحت در زمین با جسم و بدن و نیز گفته شده تشویقی است بر جولان و حركت فكری و دریافت حالات گوناگون شده اقوام و زمین جنانكه در خبری در وصف اولیاء روایت شده است « اَبْدانَهُم فی الأرضِ سائرةٌ و قلوبهم فی الملكوتِ جائلَةٌ»

بدنهای اولیاء در زندنگی و زمین سیركننده است ولی دلهاتان در ملكوت در حال طواف است.[10]