اضافه وزن

در سالهای اخیر درك اهمیت توزیع چربی، به ویژه چربی شكمی به عنوان عامل خطرزا برای بسیاری از بیماری ها و مرگ و میر ناشی از آنها مورد توجه پژوهشگران بوده است. یافته های پژوهشی نشان می‎دهد كه چربی درون شكمی یا احشایی، بیش از چربی زیرپوستی مسئول افزایش خطر بیماری هاست. (4)

با توجه به اینكه بیماران دارای اضافه وزن در معرض خطرات بیشمار ناتوانی های پزشكی، اجتماعی و روانی قرار دارند، كم تحركی و چاقی به عنوان یكی از مهمترین نگرانی های بهداشت و تندرستی در همه كشورهای دنیا در نظر گرفته می‎شود و با توجه به اینكه در مورد چاقی، توزیع چربی موضعی نقش مهمی را در خطر مرگ بازی می‌كند(4)، برای اولین بار در شروع قرن بیستم به این مطلب اشاره شد. اما به این موضوع اهمیتی داده نشد تا اینكه پس از جنگ جهانی دوم، نتایج مطالعات نشان دادند كه افراد چاق با توزیع چربی بدن آندروئید یا مردانه نسبت به افراد با چاقی ژینوئید یا زنانه در معرض خطر زیادتری برای ابتلا به دیابت و بیماریهای قلبی بودند. بهرحال، بررسی كلینیكی و همه گیر شناسی در سال 1980 بود كه دنیا را به وجود ارتباط بین توزیع چربی بدن و خطر مرگ و میر زیاد متقاعد كرد و همچنین پژوهشگران به وجود رابطه بین فعالیت های جسمانی و بیماری های مختلف از جمله بیماری های قلبی عروقی پی بردند. البرایت و یولاك اظهار می دارند، كم تحركی دلیل افزایش جمعیت مبتلا به بیماری های قلبی- عروقی است و اجرای فعالیت های منظم و مستمر جسمانی می‎تواند از توسعه بیماری های قلبی عروقی جلوگیری كند (7) چاقی شكمی با خطر بالای پرفشار خونی، بیماری قلبی و عروقی، افزایش انسلین خون، دیابت، بیماری كیسه صفرا، سكته مغزی و سرطان سینه و رحم همراه است.

بنابراین با توجه به ارتباط میزان فعالیت بدنی و میزان چربی و چگونگی توزیع آن در قسمتهای مختلف بدن با اختلالات تندرستی، بی دلیل نیست كه اندازه گیری فعالیت بدنی، تركیب بدنی و نحوه توزیع چربی در بدن مورد توجه بسیاری از پزشكان، متخصصین بهداشت و متخصصین ورزشی قرار گرفته است. درصد چربی بدن برای برآورد سطح چاقی دقیق تر است. اما اندازه گیری دقیق آن به تكنیكهای ویژه ای مانند وزن كشی در زیر آب[1]، امپدانس الكتریكی[2] یا رقیق سازی ایزوتوپی[3] نیاز دارد كه این تكنیكها معمولاً در مكانها و محیط های پزشكی، بهداشتی و ورزشی در دسترس نیستند. به همین دلیل غیر از ارزیابی دقیق درصد چربی بدن، مهمترین شاخص های تركیب بدنی كه در ارتباط با تندرستی مورد ارزیابی قرار گرفته اند، شاخص توده بدنی (BMI)، ضخامت چربی زیر پوستی، نسبت دور كمر به دور لگن (WHR) بوده اند. با توجه به اینكه یكی از ساده ترین روشهای ارزیابی توزیع چربی در بدن استفاده از (WHR) است، از آن برای تعیین خطر بیماریهای قلبی- عروقی استفاده می‎شود. كچ، مك آردل (1993) در كتاب فیزیولوژی ورزش اشاره می‌كنند كه اگر(WHR) در مردان فراتر از 9/0 باشد نشانگر افزایش خطر مرگ ناشی از بیماری های قلبی- عروقی و سایر بیماریها مانند دیابت، بالا بودن تری گلیسیرید و پرفشار خونی است. (17