كاربرد فلز سرب

در حال حاضر مهمترین كاربردهای آن در باطری ها، كابل ها و بلبرینگ ها می باشد. روی در سال 1746 بوسیله شیمیدان آلمانی بنام مارگراف كشف شده است. این فلز برای مدت 2000 سال بعنوان یكی از اجزاء آلیاژ برنج در اروپا و آسیا مصرف می شده است. در حدود 150 سال پیش از میلاد مسیح رومی ها از این فلز و آلیاژهای آن سكه تهیه می كردند. امروزه بیشترین كاربرد روی در صنعت گالوانیزه، تركیب آلیاژها و الكترونیك است. معمولا سرب و روی با یكدیگر و با فلزاتی چون مس، طلا و نقره همراه می باشند. همچنین كانسارهای سرب و روی با درصدهای متنوعی از این فلزات شناسایی شده اند. (4، ص 5)

2-1 ژئوشیمی و مینرالوژی سرب:

بطور كلی چهار ایزوتوپ پایدار سرب با اعداد جرمی 204،206،207 و 208 وجود دارند كه از بین آنها ایزوتوپ 208 با فراوانی 1/52% بیشترین ایزوتوپ سرب است. ایزوتوپ‌های 206،207 و 208 محصولات نهائی متلاشی شدن اورانیوم و توریم می باشند. سرب بطور كلی از لحاظ فراوانی در پوسته زمین در رتبه سی و چهارم قرار دارد، سرب دارای كلارك ^3-10*6/1% می باشد، در حال حاضر بطور متوسط حداقل ضریب تجمع سرب برای تشكیل كانسارهای اقتصادی در حدود 2000 می باشد. كلارك سرب از سنگهای باریك به سمت سنگهای اسیدی افزایش می یابد، بطوریكه میزان كلارك در سنگهای اوترابازیك ^5-10*1% در سنگهای بازیك ^4-10*8% و در سنگهای با منشأ ماگمایی اسیدی ^3-10*2% می باشد. (4)

كانی های اصلی سرب و درصد سرب در هر كدام به ترتیب زیر می باشد:

گالن با 6/86% سرب، جیمسونیت با 16/40% سرب، بولانگریت با 42/55% سرب، بورنیت با 6/42% سرب، سروسیت با 6/77% سرب و آنگلزیت با 3/68% سرب.

3-1 ژئوشیمی و مینرالوژی روی:

روی دارای 5 ایزوتوپ پایدار است كه اعداد جرمی آن 64، 66، 78، 80 می باشد كه در این میان بیشترین ایزوتوپ آن ایزوتوپ 64 با فراوانی 9/48% می باشد. روی از لحاظ فراوانی در رتبه بیست و سوم پوسته زمین قرار دارد. كلارك روی تا حدودی بیشتر از سرب می باشد، میزان كلارك روی ^3-10*3/8 و ضریب تجمع آن برای تشكیل كانسارهای اقتصادی 500 می باشد. میزان كلارك روی از سنگهای ماگمائی با منشأ بازی به سمت سنگهای ماگمایی با منشأ اسیدی افزایش پیدا می كند. میزان كلارك در سنگهای اولترابازیك ^3-10*3% در سنگهای بازی ^3-10*3/1% و در سنگهای اسیدی ^3-10*6% می باشد. میزان كلارك در سنگهای اسیدی خیلی نزدیك به میزان كلارك در پوسته است. كانی های اصلی روی و درصد روی هر یك به صورت زیر می باشد:

اسفالریت با 67% روی، ورتزیت با 63% روی، اسمیت زونیت با 52% روی، همی مورفیت با 7/53% روی. (4)

4-1 انواع كانسارهای سرب و روی:

بطور كلی انواع كانسارهای سرب و روی عبارتند از:

3-1) اسكارن

3-2) رگه ای

3-3) استراتاباند

3-4) دگرگونی

1-4-1 كانسارهای اسكارن:

چنانچه در دگرگونی مجاورتی موادی از توده نفوذی به سنگ میزبان افزوده شود، كانسارهای اسكارن پدید می آید. بطور معمول كانی های منطقه اسكارن متنوع و فراوانند. اسمیرنف این كانسارها را با توجه به مبانی مختلف به پنج گروه تقسیم كرده كه در این میان به رده بندی بر مبنای تركیب سنگ های دربرگیرنده توده نفوذی اهمیت بیشتری داده زیرا به اسكارن آهكی، اسكارن منیزیتی و اسكارن سیلیكاته اشاره می كند.

امروزه این كانسارها را كه از دیدگاه اقتصادی مورد توجه بسیاری از زمین شناسان قرار دارند بر مبنای نوع غالب و چیره و با ارزش موجود در آنها تقسیم بندی می كنند كه در حقیقت دنباله رده بندی این كانسارها بر پایه نوع سنگ در بر گیرنده توده نفوذی است.