میراث فرهنگی و حفظ آن

در جنگهای اخیر یوگسلاوی[1] سابق و عراق[2] باز هم میراث فرهنگی به غارت رفت و فاجعة فرهنگی نیز در افغانستان[3] رخ داد. واضح است كه جنگ باز هم بی ثباتیهای بسیاری را در بر می گیرد و بدون شك كشمكش انسانی و فعالیت نظامی ادامه می یابد. این امر منجر به تمركز شدید بر كارآیی قوانین بین المللی و توانایی آنها برای حفظ میراث فرهنگی گرانبهای ما می گردد.

این مقاله تاریخچه حفظ میراث فرهنگی بین المللی را بیان می نماید و به ارائه جزئیات ویژگیهای خاص روی حفظ این میراث در زمان جنگ مسلحانه به همراه اریابی اثر آنها میپردازد.

میراث فرهنگی میتواند شامل اشیاء منقول و غیرمنقول ، ملموس یا غیرملموسی همچون ساختمان و مجسمة یادبود، اثر و مجموعه های هنری.‌كتاب و دست خط ، بقایا و بسیاری اقلام دیگر باشد. در زمان صلح میراث فرهنگی به واسطة كنوانسیون 1972 یونسكو با مضمون محافظت از میراث طبیعی و فرهنگی جهان (WHC)[4] و كنوانسیون یونسكو با مضمون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس (2003) حفظ می گردد[5]. به هر حال این میراث نیز طی هرگونه حملة مسلحانه ای تهدید می شود: آن ممكن است از روی قصد مورد حمله واقع شود زیرا سمبل دشمنی و اصالت آن كشور است، آن یك تاریخ، فرهنگ یا مذهب است. ممكن است چنین اقلامی به خاطر منفعت ؟؟ غارت یا دزدیده شوند یا به سادگی طی جنگهای متمادی در معرض آسیبهای تصادفی قرار گیرند[6].

با وجودیكه محافظت ویژه در سطح بین الملل تا زمان كنوانسیون سال 1954 لاهه انجام نپذیرفته بود، اولین گامها به سوی محافظت از این میراث از قرن نوزدهم آغاز گردید، زمانیكه قوانین جنگ معین گردید[7]. قبل از آن قوانین متعدد زمانی جنگ اشاره ای به حفظ مایملك فرهنگی می نمود. مثلاً ممنوعیت معمول پیرامون تخریب میراث فرهنگی و قدیمی به زمان یونان كلاسیك باز میگردد[8]. قبل از رمیها مردم پذیرفتند كه فرهنگ باید تنها به عنوان آخرین چاره خراب و نابود شود[9]. و سپس طی جنگهای ناپلئونی، این اصل كه مایملك فرهنگی،‌ میراث تمام انسانهاست اولین بار در قانون بین الملل پدیدار گشت[10].