اهمیت مطالعه كردن در تعلیم و تربیت1

و قرائت را نخستین پایه‌ای برای تكامل نهایی و رسیدن به آخرین مرحله تعلیم ضروری دانست و لوح قلم نگاشته بدان را چنان گرامی و مقدس دانست كه سوگند مؤكد خویش را بر آن استوار نمود و فرمود «ن والقلم و ما یسطرون»[1] سوگند به قلم و آنچه بدان نویسند و چنین شد كه خواندن و آنچه از قلم عالمان مؤمن و متقی و متعهد تراوش نمود نخستین گام باروری و اعتقاد و ایمان آدمی و اولین مرحله گام نهادن در وادی آگاهی و سیر به سوی كمال و آراستگی انسان است و انوار حاصل از خواندن مشعل طریق سعادت و كامیابی بشر گردیده است و درود بر حضرت محمد مصطفی (ص) كه با ظهور خود چراغ فروزان دانش و آگاهی و تقوا را فرا راه بشر قرار داد و آدمیان را از تپّة ظلمانی ضلالت و گمراهی به سوی بادیة منوّر فضل و دانش رهنمون گردانید و دعوت به آگاهی و امر به آموزش و خواندن را سرلوحة كلام خویش ساخت و فرمود «اطلبو العلم من المهد الی اللحد» خواند و آموختن را از گهواره تا گور بجویید.

    در دو قرن اخیر كه سرعت پیشرفت بشر به واسطة پیدایش ابزار جدید ارتباط جمعی از قبیل روزنامه، مجلات، رادیو و تلویزیون و...  و دگرگونی عمیق و شیوة چاپ و نشر كتب بیشتر گردیده و آموزش به نوعی عمومیت تامی یافته است نقش كتاب و كتابخوانی اهمیت و درخشش ویژه داشته است و توجه این موضوع نظر علمای تعلیم و تربیت را به خود جلب نموده تا جایی كه رشتة تخصصی روشهای مطالعه عنوان یكی از شاخه‌های آموزش گردیده است و عده‌ای از علمای تربیتی به تحقیق و بررسی آن مشغول شدند و نتایج پژوهشهای اكثر ایشان به صورت مختلف چاپ و نشر شده است آنچه را كه اكثر محققین بر آن معتقدند این است كه در جهان متغیر عصر حاضر كه هر روز در زمینه‌های علمی –سیاسی – اقتصادی – هنری دگرگونی تازه‌ای رخ می‌دهد كتاب و مطالعه دیگر كار افراد ویژه نیست بلكه هر شخصی در هر موقعیت و در هر مقام و شغلی نیازمند به مطالعه و خواندن مستمر است و باید بطور مرتب مقداری از وقت روزانة خود را به خواندن مطالب كتب و روزنامه‌ها و مجلات اختصاص دهد شك نیست كه اگر دانش‌آموزان به روزنامه‌خوانی و مطالعة كتب خود گیرند و هر روز كه از عمرشان می‌گذرد مقداری بر سطح آگاهیشان افزوده گردد می‌توانند به عنوان افرادی آگاه و بصیر جامعه خود را به سوی پیشرفت و ترقی سوق دهند.

    كتابخوانی انسان را در تعیین سرنوشت خود و جامعة خویش شریك می‌كند حس همنوع‌دوستی و خیرخواهی را برمی‌انگیزد، قوة ابتكار و خلاقیت، روحیة آزادی‌خواهی و بزرگ‌منشی را تقویت می‌كند. خواندن و مطالعه در نزد انسان یك توانایی اكتسابی است كه هر چه فرد در آن بیشتر تمرین كند تبحّر بیشتری كسب می‌نماید تمام كسانی كه با سرعت و علاقه به خواندن می‌پردازند سالها تجربة مطالعه و كتابخوانی از همان دوران كودكی داشته‌اند بنابراین هر چه انسان بیشتر مطالعه كند و با كتاب و سایر مطالب خواندنی بیشتر سر و كار داشته باشد بر فنون و روشهای درست و تسریع مطالعه تسلط بیشتری پیدا می‌كند و بهتر می‌آموزد كه چگونه بر مشكلات سریع‌خوانی غلبه كند همچنین ایجاد علاقمندی و عادت به مطالعه بایستی قسمتی از برنامه مؤسسات آموزشی، كودكستانها، مدارس ابتدائی و متوسطه باشد و در هر سنی مطابق با امكانات و احتیاجات همان سن كار مداوم و مطابق با برنامة معین انجام گیرد.

2-1 بیان مسئله

    علاقه به مطالعة كتاب كه ریشه در حس كنجكاوی انسان دارد امری فطری و هماهنگ با انگیزه‌های درونی افراد است و كم و بیش در تمام كودكان وجود دارد كودكان در صورتی كه در خانواده‌ای با هر موقعیت فرهنگی و اجتماعی و اقتصادی باشند حداقل به تماشای تصویر كتاب علاقه دارند اگر چه این امر می‌تواند سرآغاز علاقه به مطالعة كتاب در بزرگسالی شود اما به مرور زمان با توجه به موقعیت خانواده این علاقه در دو جهت مختلف شكل می‌گیرد در عده‌ای نگرش مثبت به كتاب رشد كرده و علاقه آنها روز به روز بیشتر می‌شود تا آنجا كه طبق برنامة منظم و دقیق مطالعة كتاب را در برنامه روزانه خود جای می‌دهند و در عده‌ای نگرش منفی ایجاد می‌گردد و آنچنان از كتاب گریزان می‌شوند كه كتابهای درسی را میز برای كسب حداقل نمره قبولی مطالعه می‌كنند و با كتابهای دیگر هیچ رابطة دوستی و نزدیكی ندارند از دلایل عدم استفاده از مطالعه را می‌توان گفت در كشور ما هنوز هیچ اقدام جدی در این زمینه صورت نگرفته است دلیل اصلی این بی‌توجهی را می‌توان در این دید كه مطالعه هنوز در ایران یك موضوع جدی تلقی نشده و نیاز به مطالعه هنوز برای مردم یك نیاز واقعی به حساب نمی‌آید