جستاری در گرایش و پیدایش شیعه

سخن نخست

انسان زنده و پویا و تلاشگر با تكیه بر اندیشه هایش هویت می یابد و شناخته می شود نگرشی با تكیه بر كنش ها و واكنش ها و راه و رسم های انسان برتر . الگو، اسوه بی تردید راهگشا و راهنماست . و دوسوی یك مرز همراه درمقابل با یكدیگر صف آرائی كرده اند .

سمت و سوی حق و جبهه باطل ، پرچم ایمان و بیرق كفر، و بدون تقابل این دو كه زندگی شاید تحمل و روزمرگی باشد و خورد و پوش و چه و چها .

سرنوشت شیعه دردوران تلخ و شیرین تاریخ پرماجرایش عبرت آمیز پند آموز است ازتشكیل نخستین هسته مقاومت درمقابل بدعت گذارها ، پوست خز پوشها ، رانت خواران و …

تا امروز كه نگرش دنیای غارتگر درمقابل شیعه جر تحریف حقایق و برخورد حذفی فیزیكی نیست . تشیع همواره برپای ایستاده است .

و دشمنان این مكتب پس از یأس از مبارزه منطقی و رویاروی و اصولی بسیار كوشیده اند با تحریف اصول تشیع و پیرایه بستن به آن تا مرز خرافه و گزافه از تلالو انوار درخشان ارزشهای آن بكاهند .

اما دراوج آوازه گری دشمنان شیعه ، مكتب تشیع همواره توانسته است جایگاه تاریخی خود را حفظ كند . جستار حاضر كنكاشی به تعجیل و تلمیح است و مشتی است نمونه خروار كه بیشتر از زبان دشمنان شیعه آورده شده امید كه بینان اندیشه سترگ باخواندن این صفحات استحكامی بیشتر یابد .

شیعه

بعداز رحلت پیامبر اكرم ، درباره جانشینی حضرت درمیان مسلمانان اختلاف شدیدی پدید آمد و همین نظرات مختلف سبب بوجود آمدن فرق مختلفی نیز شد . ازسوی دیگر لزوم صدور قوانین جدید برای مسائل دینی و سیاسی و اجتماعی سبب شد كه دانشمندان اسلامی با توجه و بهره گیری ازقرآن و سنت رسول اكرم و احادیث و اعمال جانشینان رسول خدا ، علم جدیدی به نام فقه را به وجود آورند ، كه دراین علم به اعمال و رفتار روزمره انسان درجامعه اسلامی پرداخته شده و قوانینی صادر می شود .

ازقرن دوم و سوم هجری و مخصوص دردوره عباسیان و زمان مأمون  خلفه عباسی جدلها و بحثهای مذهبی فرق مختلف شدت گرفت . عیسوی و یهودی و زرتشتی و سایر ادیان به آزادی هریك دلایلی را جهت اثبات حقانیت خویش عرضه می كردند و با مدعیان سایر ادیان به مباحث و مجادله می نشستند . دراین میان دانشمندان اسلامی جهت دفاع از اسلام ، علمی به نام علم كلام را پدید آورند. علم كلام درباره حقانیت دین اسلام و اصول دین بحث می نمود و وظیفه پاسداری از دین را برعهده داشت .

فرقه شیعه نیز عقاید و نظرات خاصی درباره علم فقه و كلام دارد . می دانیم كه شیعیان كسانی هستند كه تنها حضرت علی (ع) را به جانشینی حضرت رسول اكرم سزاوار می دانند و حضرت علی (ع) را امام اول خویش می شمارند . ازنخستین شیعیان می توان مقداد بن ای سود ، سلمان فارسی ، ابوذر غفاری و عماربن یاسر را نام ببریم . اماگروندگان به حضرت علی درقرون بعدی به چندین فرقه مختلف تقسیم شدند كه مشهورترین آنها عبارتند از امامیه ، اسماعیلیه و علویه . درزیر به توضیح هریك خواهیم پرداخت ولیكن لازم به ذكر است كه همگی فرق زیر با نام شیع نامیده می شوند .

غلاة یا غالیه : این گروه كسانی بودند كه درحق حضرت علی و فرزندانیش غلو می كردند و اعمال ما فوق تصور بشر و الوهیت الهی بدیشان قایل می شدند و به این سبب ایشان را با جمع كلمه غلو كنندگان یا غلیه نامیده اند . این دسته درواقع شیعه محسوب نمی شوند ، اما مورخان و ملل و نحل معمولاً ایشان را جزو فرق شیعه می آورند .

امامیه : ایشان حضرت علی (ع) راامام می دانند و بیعت كنندگان با ابوبكر و خلافت ابوبكر و عمررا گمراه می دانند . مخالفین و دشمنان شیعه چون این فرقه خلافت ابوبكر و عمر را در كرده اند به ایشان نام رافضه داده اند . امامیه نام عمومی شیعه وشیعیان دوازده امامی نیز می باشد .

زیدیه :  این دسته بعد از حضرت سجاد (ع) دركوفه با فرزند حضرت به نام زید بیعت كردند . این واقعه درزمان خلافت هشام بن عبدالملك رخ داد .

كیسانیه: این فرقه ازشیعه امامت را حق محمد حنفیه پسر دیگر حضرت علی بن ابی طالب (ع) می دانند كه مادرش دختر حضرت رسول (ص) نبود . كلمه كیسانیه برگرفته شده از لقب مختار بن ابی عبیدثقفی می باشد كه به نام كیسان ملقب ود . (عباسیان)

راوندیه : بعداز مرگ محمد بن حنیفه در سال 81 هجری قمری ، از دل فرقه كیسانیه ، راوندیه پدید آمد . بدین ترتیب دسته ای از فرقه كیسانیه با ابوهاشم عبدالله پسرمحمد بن حنیفه بعیت نمودند و چون وی درسال 98 ه . ق وفات یافت ، گروهی از پیروان او با محمد بن علی بن عبدالله بن عباس بن عبدالمطلب بیعت نمودند و امامت حق محمد بن علی كه ازفرزندان عباس عموی پیامبر بود دانستند . این گروه از این پس به شیعه آل عباس یا رواندیه معروف شدند . در مقابل شیعه آل عباس ، شیعه علویه قرارداشتند .

علویه : یا علویان اسم عام شیعیان می باشد كه بخصوص دردوره عباسی این كلمه رونق زیادی گرفت . علویان بعد از امیرالمؤمنین (ع) و دو فرزندش ، حضرت زین العابدین ابو محمد بن حسین را امام می دانستند و پس از شهادت آن حضرت ، درمقابل زیدیه كه زیدرا قبول می كردند این گروه برخلاف ایشان ابوجعفر محمد بن علی (114-59 ه.ق)

فرزند دیگر امام چهارم را كه باقرالعلوم لقب داشت ، امام پنجم می شمارند و پس از امام پنجم ابوعبدلله جعفربن محمد الصادق (148-83) را به عنوان امام ششم می شناختند . اما بعد از وفات امام ششم ، شیعیان علوی به شش فرقه منقسم شدند ، كه معروفترین آنها عبارتند از :

ناووسیه : پیروان این فرقه معتقد بودند كه امام ششم وفات نیافته بلكه غیبت كرده و روزگاری برمی گردد و جهان از عدل او لبریز می شود و اومهدی موعود است . این فرقه را ناووسیه می گویند .

اسماعیلیه : این فرقه اعتقاد به زنده بودن اسماعیل فرزند امام جعفر صادق داشتند و اسماعیل را جانشین حضرت می دانند رئیس این دسته ابی الخطاب محمد بود و ازاین روی گاه ایشان را خطابیه می نامند . درواقع این گروه منشاء اصلی فرقه اسماعیلیه است كه شهرت فراوانی یافت (حسن صباح و اسماعیلیان )

مباركیه : بعداز رحلت حضرت امام جعفر صادق ، عده ای دور محمد بن اسماعیل راگرفتند و رئیسی پیدا كردند به نام مبارك كه نام این فرقه ازوی گرفته شده است . درواقع مباركیه منشعب از اسماعیلیه است و گروهی از اسماعیلیان نیز به این فرقه گرویدند .