خانواده و دشواریهای رفتاری1

و بدیهی است كه وصول بچنین مقصدی بدون یاری پدر مادر امكان‌پذیر نیست و آنها برآورده شدن این خواسته و رفع این نیاز را از پدر و مادر خود طلبكارند.

بعنوان اینكه ما پدر یا مادریم تربیت فرزندان مهمترین وظیفه ماست و ما در قبال آن نزد خدا و مردم و نیز از خود طفل و وجدانمان مسولیت داریم. انجام این مسولیت بوجهی نیكو مورد سازش عقل و سستی و سهل‌انگاری در آن عقوبت‌آور است. اینكه همه بخواهند پدر و مادر خوبی باشند جای سخنی نیست. ولی اشتباه در این است كه برخی خوب بودن را تنها در این امر می‌بینند كه نیازهای بدنی كودكان را برآورده سازند و برای جنبه‌های روانی و اخلاقی آنان ارج و بهائی قائل نیستند. از سوی دیگر این مساله مطرح است كه خیلی از پدر و مادرها فكر نمی‌كنند برای تعلیم و تربیت فرزندانشان احتیاج به آموزش و آگاهی داشته باشند. گمان دارند در امر تربیتی آگاهی ضروری نیست و یا‌ آنچه ضروری است میدانند و از آن اطلاع دارند. در تربیت این مساله مطرح است كه ما میخواهیم سرمایه‌های مادی و معنوی خود را به او منتقل كنیم، از موجودی كه شدیدا وابسته به غرایز است  انسانی ایده‌آل با اندیشه‌های عالی فداكاری و ایثار و طالب شهادت بسازیم و این كار هنر و معرفت لازم دارد. بهنگامی كه دستهای ما در این زمنیه خالی باشد چگونه از عهده انجام آن برخواهیم آمد.

تربیت چیست:

قبلا  ضروری است كه بدانیم تربیت چیست و چه ضرورت و اهمیتی دارد؟ دارای چه ابعاد و مسائلی است؟ برای تربیت تعریف‌های متعددی شده است از جمله آنكه گفته‌اند: تربیت كوشش و تلاش آگاهانه انسان برای ایجاد تغییرات مطلوب است و بدیهی است كه معنی مطلوب و طرز برداشت از آن  در جوامع مختلف فرق می‌كند، چه بسا كه امری در جامعه‌ای مطلوب بحساب آید  و در جامعه دیگر نامطلوب. برخی را فنی میدانند كه در سایه آن نشو و نمای قوای انسانی را در دوره‌های مختلف زندگی به تناسب سن و رشد یاد میدهند و در این انتقال جنبه‌های علمی و تجربی مورد استفاده قرار میگیرند.

ما از طریق تربیت سعی داریم به كودك را ه تمتع از زندگی را بیاوزیم، قوای جسمی و روحی او را برای وصول به كمال مطلوب مقدر بپرورانیم. تفكر و احساس و عمل اندیشیده را به نسل جدید منتقل سازیم. تمدن بشری را ارزیابی، متراكم و مترقی كرده و به نسل جدید سرایت دهیم، استعدادها و قوای پنهانی طفل را آشكار كرده و بسوی اهداف مورد نظر جهت دهیم.

ضرورت و اهمیت تربیت

تربیت ضروری حیات انسان است. آنكس كه تربیت نیافته نه تنها خود را تلف خواهد كرد بلكه از لحاظ اجتماعی زیان عظیمی از او متوجه مردم نیز خواهد شد. كودك چون گیاهی است كه برای رشد خود احتیاج به امكانات گوناگون دارد، اگر غذا و هوا به او نرسد تباه خواهد شد. زورگویان، استعمارگران، جنایتكاران و جانیان همه زاده تربیت غلطند، بهمانگونه كه پاكان، پرهیزكاران و خادمان حقیقی جامعه از تربیت صحیح به چین موقعیتی رسیده‌اند در تجمع اگر تمدن نباشد تربیت نیست.

تربیت بر این اساس دارای اهمیت و آثار فردی و اجتماعی است در جنبه فردی رشد مادی و معنوی و در جنبه اجتماعی برای ترقی، امنیت و فراغ جمع، اهمیت برای نژاد كنونی اهمیت زندگی و مرگ است. بهتر است آدمی خود را بجای كودك بگذارد و یا حیاتش را در جامعه ای بی بند و بار تصور كند تا از اهمیت آن سردرآورد.

عاملان تربیت

تربیت در خلاء صورت نمی‌گیرد، در اجتماع، در محیط خانواده و بیرون و تحت شرایط و تاثیر پدیده‌هاست. آدمی، خواسته و ناخواسته تحت تاثیر پدر ومادر معلم، دوستان، معاشران، فرهنگ جامعه، سینما، رادیو، تلویزیون، مجلات، مردم اجتماع عوامل سیاسی و اقتصادی، شرایط جوی، تغییرات آب و هوائی و .. است، آنچه مهم بنظر می‌رسد این است كه این عوامل تا حدود امكان باید تحت كنترل درآیند تا حاصل و ثمره تربیت نیكو و ارزنده باشد.

الف- خانواده: بنظر ما خانواده مهمترین عامل تربیت است و تنها به پدر و مادر محدود نمی شود كه البته آن‌ها جای خود دارند، بلكه عمو، عمه و دائی، خاله، برادر و خواهر و همه كسانی كه در زیر یك سقف زندگی می‌كنند و یا بگونه‌‌ای با كودك در ارتباط بیشتری هستند بحساب خانواده میآیند.

در امر خانواده‌ مساله سازمان مهم است، اینكه پدر و مادر نسبت بهم و در قبال هم چه وظایفی را برعهده دارند و در برابر كودك چگونه‌اند، اینكه پدر چه كاری را در خانه برعهده میگیرد و مادر چه كاری را؟ خود مساله‌ای است كهدر تربیت اثر میگذارد . در امر تربیت نقش فرهنگی و اقتصادی خانواده سرنوشت‌ساز است باید دید اندیشه والدین یا سطح دانش و آگاهیشان، نوع انضباط قابل قبول برا‌ی آنها، وضع درآمد و كیفیت مصرف، در خانواده چگونه است و آنها در برابر هم و در برابر كودك چه موضعی دارند.

باید دیدروابط پدر و مادر باهم چگونه است، وضع اخلاقیشان، كیفیت در درگیری و دعوا نزاعشان، سخنانی كه فیمابینشان رد و بدل میشود چگونه است. حدود تنبیه و تشویق، كیفیت بهره‌مند كردن كودك از مواهب زندگی در آنان خانه به چه صورتی است. والدین چه اعتقاداتی دارند، چه فسادها و آلودگی‌هائی در خانه وجود دارد. اخلاق و معاشرتشان به چه صورت است.

در امر تربیت در خانواده نقش پدر مهم  است و نقش مادر مهمتر، این امر بدان خاطر است كه میزان توقف طفل در خانه و در كنار مادر بمراتب بیشتر از پدر است، بعلاوه رابطه انس  الفت و علاقه طفل نسبت به مادر بیشتر است كودك با شیره‌جن مادر تغذیه شده و با طپش او انس گرفته و بخواب رفته است.

علت تاثیر والدین و خانواده در امر تربیت بدان خاطر است كه اولا مدت توقف كودك در خانواده بیشتر از بیرون است، ثانیا كودك با پدر و مادر رابطه وراثتی دارد، ثانیا در خانواده قهر و مهر با هم آمیخته است و محبت و انضباط توام و درهمند و درچنین صورتی حاصل تربیت میتواند اعجاز آمیز باشد.

ب – محیط: منظور از محیط در این بحث همه عوامل  و شرایطی هستند كه طفل را در جنبه‌ مادی یا معنوی درخود شناور كرده اند. این محیط ممكن است انسانی باشد یا غیر انسانی. منظور از محیط انسانی پدر و مادر معلم و مردمند كه بگونه‌ای در كودك اثر میگذارند و اورا تحت شرایط فرهنگ و اندیشه خود قرار میدهند و غرض از محیط انسانی پدیده ها وشیائند كه آدمی بگونه‌ای از انها هم تاثیر میگیرد.