چاقی و اضافه وزن و بررسی رابطه بین درصد چربی بدن با میزان فعالیت بدن و عوامل خطرزای قلبی – عروقی مرد

1-  مقدمه و بیان مسأله

بیش از 2000 سال است كه اطلاعات پزشكی اثرات اضافه وزن را روی بیماری ها و مرگ و میر نشان داده است. در آن زمان بقراط تشخیص داد كه مرگ ناگهانی در میان افرادی كه بطور طبیعی چاق هستند نسبت به افراد لاغر بیشتر رایج است و این موضوع در عرض 50 سال گذشته بسیار مورد بحث بوده است (8).

در سالهای اخیر درك اهمیت توزیع چربی، به ویژه چربی شكمی به عنوان عامل خطرزا برای بسیاری از بیماری ها و مرگ و میر ناشی از آنها مورد توجه پژوهشگران بوده است. یافته های پژوهشی نشان می‎دهد كه چربی درون شكمی یا احشایی، بیش از چربی زیرپوستی مسئول افزایش خطر بیماری هاست (4).

با توجه به این موضوع كه افراد چاق بیشتر در معرض خطر ناتوانی های جسمانی، اجتماعی و روانی قرار دارند، كم تحركی و چاقی به عنوان یكی از مهمترین عوامل تهدیدكننده سلامت و تندرستی در همه كشورهای دنیا در نظر گرفته می‎شود همچنین مطالعات انجام شده در شروع قرن بیستم نشان داد كه توزیع چربی موضعی نقش مهمی  در مرگ و میر افراد دارد (4)، هر چند تا پایان جنگ جهانی دوم در این زمینه فعالیت چشمگیری انجام نشد. اما پس از آن، نتایج مطالعات نشان دادند كه افراد چاق با توزیع چربی بدن آندروئید یا مردانه نسبت به افراد با چاقی ژینوئید یا زنانه بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماریهای قلبی و دیابت هستند. بررسی‌های كلینیكی و همه گیر شناسی در سال 1980 نیز وجود ارتباط بین توزیع چربی بدن و افزایش خطر مرگ و میر را تأئید كردند. همچنین پژوهشگران به وجود رابطه بین فعالیت های جسمانی و بیماری های مختلف از جمله بیماری های قلبی- عروقی پی بردند. البرایت و یولاك اظهار می دارند، كه  دلیل افزایش جمعیت مبتلا به بیماری های قلبی- عروقی، كم تحرك است و اجرای فعالیت های منظم و مستمر جسمانی می‎تواند از توسعه بیماری های قلبی- عروقی جلوگیری كند (7) چاقی شكمی خطر ابتلاء به پرفشار خونی، بیماری‌های قلبی- عروقی، افزایش انسولین خون، دیابت، بیماری های مربوط به كیسه صفرا، سكته مغزی و سرطان سینه و رحم را افزایش می‎دهد (4).

بنابراین با توجه به ارتباطی كه بین میزان فعالیت بدنی و میزان چربی و چگونگی توزیع آن در قسمتهای مختلف بدن با مشكلات مربوط به تندرستی وجود دارد، اندازه گیری فعالیت بدنی، تركیب بدنی و نحوه توزیع چربی در بدن مورد توجه بسیاری از پزشكان، متخصصین بهداشت و متخصصین ورزشی قرار گرفته است. برای تعیین تركیب بدن روشهای مختلفی از جمله وزن كشی در زیر آب[1]، مقاومت الكتریكی[2] یا رقیق سازی ایزوتوپی[3] است كه این تكنیكها معمولاً در مكانها و محیط های پزشكی، بهداشتی و ورزشی در دسترس نیستند. روش تعیین درصد چربی بوسیله‌ی كالیپر دارای دقت بالا و قابل اجراست. به غیر از ارزیابی درصد چربی بدن، شاخص های دیگری كه معمولاً در ارتباط با تندرستی مورد ارزیابی قرار می‌‌گیرند، شاخص توده بدنی (BMI)[4]، ضخامت چربی زیر

پوستی، نسبت دور كمر به دور نشیمنگاه (WHR)[5] است. بطوری كه WHR یا نسبت دور كمر به نشمینگاه كه یكی از ساده ترین روشهای ارزیابی توزیع چربی در بدن هستند. برای تعیین خطر بیماریهای قلبی- عروقی استفاده می‎شود. كچ، مك آردل (1993) در كتاب فیزیولوژی ورزش اشاره می‌كنند كه اگر (WHR) در مردان بیشتر از 9/0 باشد بیانگر افزایش خطر مرگ ناشی از بیماری های قلبی- عروقی و سایر بیماریها مانند دیابت، بالا بودن تری گلیسیرید و پرفشار خونی است (17).