نمودار سازمانی زیر عملكرد سازمان را براساس سلسله مراتب نشان می دهد.

 سازمان تأمین اجتماعی به موجب ماده‌ی 1 قانون تأمین اجتماعی مصوب 1354 تاسیس شد تا انواع بیمه های اجتماعی را به اجرا درآورد و گسترش دهد و نظامی هماهنگ با برنامه های تأمین اجتماعی مستقر سازد و همچنین وجوه و درآمدهای موضوع قانون تأمین اجتماعی را تمركز بخشد و از محل همین وجوه و ذخایر به سرمایه گذاری و بهره برداری بپردازد.

سازمان تأمین اجتماعی مركزی در خیابان آزادی جنب وزارت كشور واقع شده است بر اساس مصوبه 29/4/73 مجلس شورای اسلامی نهاد عمومی و غیردولتی است و اداره آن براساس ماده‌ی 6 اساسنامه تحت ریاست شورای عالی «بالاترین ركن سازمان» است.

اركان سازمان عبارتست از: شورای عالی، هیأت مدیره، مدیرعامل، هیأت نظارت.
تحقیق عدالت اجتماعی

از دیرباز تاكنون ذهن برنامه ریزان، سیاست مداران، اقتصاددانان، جامعه شناسان و … را به خود مشغول داشته است.

جوامع توسعه یافته امروزی از قرن 19 و 20 به مقولة تأمین اجتماعی توجه كرده و چگونگی آن را ساخته و به مرحلة اجرا درآوردند در حالیكه جوامعه توسعه نیافته به اهمیت آن عمدتاً از جنگ جهانی دوم به بعد رسیده و در صدد طراحی،‌ ساخت و عملیاتی كردن آن هستند.

قبل از پرداخت به تئوری حسابداری صندوقهای تأمین اجتماعی لازم است به انواع مستمری این صندوق ها به طور اختصار اشاره نماییم زیرا همین مستمریها و شرایط آنها است كه باید در آینده درباره آنها با در دست داشتن اطلاعات لازم محاسبات مربوطه را انجام دهیم.

الف) مستمری بازنشستگی :‌حق دریافت مستمری بازنشستگی همیشه به یك حداقل سن و طی یك دوره حداقل بیمه بستگی دارد.

در بسیاری از كشورهای اروپای غربی و سایر كشورهای صنعتی برای برقراری مستمری سن مردان لااقل باید 65 سال باشد ولی در كشورهای اروپای شرقی غالباً 60 سال است از طرف دیگر در بسیاری از كشورهای در حال توسعه معمولا سن دریافت مستمری 60 حتی 55 سال تعیین شده است.

در تعداد زیادی از كشورها سن قبول مستمری برای زنان كمتر از مردان است.

دوره استاژ: (دارا بودن حداقل سابقه بیماری) در برخی از صندوق ها بر حسب مدت پرداخت حق بیمه، سال های بیمه،‌ شغل، كار یا محل اقامت تعیین می گردد.

معمولاً از 10 سال كمتر و از 25 سال بیشتر نیست.

ب) مستمری از كار افتادگی:

از كار افتادگی بر دو نوع است و به موجب قانون تعریف شده است:

1. از كار افتادگی شغلی
2. از كار افتادگی كلی (عدم توانائی انجام كار)

از كار افتادگی شغلی به از دست دادن شغل بیمه شده كه به طور معمول به آن می پردازد مربوط می شود. ولی از كار افتادگی كلی عبارتست از عدم توانایی به دست آوردن در آمد در هر شغل مناسب

ج) مستمری بازماندگان

مستمری بازماندگان در صورت فوت مستمری بگیر بازنشسته یا بیمه شده شاغل یا از كار افتاده پرداخت می گردد.

بازماندگان مهم دریافت كننده مستمری همسر و فرزندان متوفی هستند.

سایر مستمری بازماندگان احتمال مانند والدین، خواهران، برادران، و اولاد آنها یا شوهر یك زن بیمه شده در شرایطی محدود از نظیر هزینه ها هرگز حائز اهمیت نیستند.

نرخ های پرداخت مستمری ها به شرح زیر است.

نرخ مستمری بازنشستگی : 30% دستمزد متوسط پایانی به اضافه %5/1 به ازاء هر سال پرداخت كسور بیش از 15 سال تا حداكثر %60 بعد از 35 سال یا به اضافه كسورات پرداخت شده یا بستانكار شده

مستمری از كار افتادگی : همان فرمولی كه برای مستمری بازنشستگی بیان شد.

مستمری بازماندگان: درصدی از مستمری بازنشستگی كه بیمه شده حق دریافت آن را دارد یا از مستمری از كارافتادگی كه در زمان فوت حق آن را می داشت به این شرح %50 به همسر و 20% به هر طفل

منابع تامین مالی و هزینه ها

طبق ماده 51 قانون تامین اجتماعی هیأت مدیره سازمان باید تا اول دی ماه هر سال بودجه كل سازمان را برای سال بعد تنظیم كند و به شورای عالی تامین اجتماعی پیشنهاد نماید شورای عالی مكلف است حداكثر تا پانزدهم اسفندماه بودجه سال بعد را تصویب كند و به هیئت مدیره ابلاغ نماید.

براساس ماده 28 قانون، به طور كلی درآمدهای سازمان از منابع زیر تامین می شود:

1-2-5- درآمدهای حاصل از حق بیمه وصولی

2-2-5- درآمدهای حاصل از وجوه و ذخائر و اموال سازمان

3-2-5- درآمدهای حاصل خسارات و جرائم نقدی

4-2-5- كمك ها، هدایا و سایر درآمدها

5-2-5- سه درصد وصولی حق بیمه بیكاری