كنترل فیزیكی و شیمیایی دارو

با مرور زمان و با گسترش علم و فن و تجهیز وسایل جدید تكنولوژی پیشرفته ،‌انسان به طب نوین و دركنار آن به مقوله ((دارو)) به شكل نوین توجه بیشتری نشان داد . پیشرفتهای جدید جامعه كنونی ما را قادر ساخته است كه تا حد بالایی توانایی مقابله با درد و آسیبهای قابل جبران را با توجه به نوع و محل ضایعه و امكانات موجود داشته باشیم .

موجود زنده ای چون انسان ،‌تركیب پیچیده ای از انواع ارگانیسم ها و مكانیسم های حیاتی عالی است و در واقع بنا به تعبیری شاهكار خلقت است .هر گونه عدم توازن و عدم تعادلی می تواند منجر به بروز بیماری و اختلال در سیستمهای بدنی و كارآئی كلی انسان گردد ، بنابراین نحوه بكاربردن دارو، میزان دقیق مصرف تعداد دفعاتی كه می بایستی مصرف گردد و اینگونه امور معمولاً توسط اولیای امور (پزشكان و مسئولان امور دارویی) در اختیار مصرف كننده قرار می گیرد ، به غیر از آن مسئله مهم دیگر نحوه ساخت و كیفیت دارو می باشد كه مربوط به امور داروسازی و كارخانجات تولید مواد دارویی می شود .

بطور كلی هر دارویی به غیر از ماده موثر به یك سری مواد جانبی و كمكی احتیاج دارد كه این مواد جانبی برای كمك به پرس كردن قرص ها ، زمان باز شدن قرص و كپسول در محیط داخلی بدن ، كمك به افزایش مقاومت قرص در برابر ضربه یا پایداری دارو و حتی برای كمك به افزایش اثرات درمانی دارو به ان افزورده می شوند .

بعنوان مثال در یك قرص موادی برای چسباندن ذرات ،چرب و روان كردن قرص ، اسانس ، روكش ، رنگ مجاز خواراكی ماده باز كننده و .... به كار می رود .

قبل از ساختن یك دارو ، معمولاً بر حسب دستور كار مواد اولیه لازم سفارش داده می شود . سپس آزمایشاتی بر روی نمونه رسیده انجام داده می شود تا مرغوبیت و استاندارد بودن مواد توسط متخصصین تایید شود انجام این آزمایشها توسط آزمایشگاههای كنترل كیفی صورت می گیرد هدف نگارنده از نگارش این سطور صرفاً ارائه یك گزارش و رفع تكلیف نیست بلكه اشنا ساختن دیگران با مجموعه فرآیندهایی است كه بطور كلی دید خواننده را از یك نظر سطحی به نظر كارشناسی تغییر دهد .

تاریخچه

پس از موافقت مسئولین امور با طی دوران كارآموزی من در روز اول ورود به كارخانه به تاریخچه ان علاقمند شدم و این بی دلیل نبود چرا كه شنیده بودم این كارخانه قدیمی ترین شركت داروسازی در سطح كشور است (البته بنا به ادعای مسئولان و منبعی كه در اختیارم قرار داده شده بود در هر صورت خواننده در رد و قبول این مطلب دارای اختیار است) به طوری كه من اطلاع حاصل كردم این كارخانه اولین بار در حدود سال 1328 بصورت لابراتوار كوچكی در خیابان سرچشمه تهران توسط دكتر عبیدی بنام ((لابراتوار دكتر عبیدی)) تاسیس شد بدلیل كمبود جا و همجواری با منازل مسكونی كه طبعاً مشكلاتی را ایجاد می كرد در سال 1336 به محل فعلی خود در خیابان دكتر علی شریعتی دو راهی قلهك منتقل گردید . البته امروزه پس از گسترش بی رویه این مكان جغرافیایی مسئولین امر احتمال انتقال كارخانه را بخارج از شهر تهران بطور جدی مورد بررسی قرار داده اند . سپس شركت امریكایی ((داوكمیكال)) امتیاز و سهام آن را خریداری كردند . پس از پیروزی انقلاب اسلامی سازمان صنایع ملی ایران اداره امور ان را در دست گرفت و نام ان را به ((بیوفارما)) تغییر داد . در سالهای اخیر شركت بصورت سهامی عام اداره می شود و نام آن به ((شركت داروسازی حكیم)) تغییر یافته است . البته بنا به نیازهای موجود و همگام با صنعت و تكنولوژی مدرن این شركت نسبت به نوسازی و تجهیز دستگاهها و ماشین الات خود اقدام نموده است . آزمایشگاه كنترل كیفی شركت داروسازی حكیم با مجهز بودن به دستگاههای مدرن و كادر كارآزموده نظارت دقیقی بر كلیه مراحل تولید صنعتی دارو دارد كه اهم مراحل نظارت به شرح ذیل می باشد .

• در آزمایشگاه فرمولاسیون ،‌بطور دائم فرمول محصولات مورد مطالعه و احتمالاً تجدید نظر (به مقدار جزئی ) قرار می گیرد .
• با كمك دانشگاههای معتبر و مراكز ذیصلاح تستهای Bioavalability بر روی كلیه محصولات صورت می گیرد .
• در آزمایشگاه كنترل كیفی علاوه بر انجام كلیه آزمایشات فیزیكی – شیمیایی و میكروبی زمان پایداری هر محصول پس از گذشت زمان خاصی بر طبق اصول علمی سنجیده شده و با تاریخ مصرف دارو مطابقت می شود . به گفته مسئولین كارخانه مراحل فوق لابراتوار داروسازی حكیم را قادر به رقابت با سایر شركتهای مشابه حتی در سطح بین المللی ساخته است .

* در حال حاضر مدیر امور مالی و امور اداری كارخانه ،‌یك نفر هستند .

* سرپرست برنامه ریزی ،سرپرستی امور انبارها را نیز به عهده دارد .

* تعمیرگاهها و امور فنی كارخانه مستقیماً زیر نظر مدیر كارخانه است .

* در حال حاضر مسئول فنی و مدیر تولید ،یك نفر است .

* مدیریت ازمایشگاه كنترل و فرمولاسیون هر دو به عهده یك نفر است .