بررسی مقایسه‌ای رابطه بین سود هر سهم (EPS) و نسبت قیمت به سود هر سهم (PE) با بازده سهام در شركت‌های پذیر

تصمیم‌واقعی: تصمیمی كه فرض می‌كند پیش‌بینی صحیح است + ذخیره‌ برای خطای پیش‌بینی. به طور كلی هدف از پیش‌بینی كاهش ریسك در تصمیم‌گیری است و چون پیش‌بینی نمی‌تواند ریسك را به طور كامل حذف كند، ضرورت دارد فرایند تصمیم‌گیری بطور صریح نتایج عدم اطمینان باقیمانده برای پیش‌بینی را در نظر بگیرد.

یكی از مهم‌ترین قسمت‌های اقتصاد كه تصمیم‌گیری و پیش‌بینی جزء لاینفك آن محسوب می‌شود بازارهای سرمایه می‌باشد. اقتضاء این بازارها به گونه‌ای است كه سرمایه‌گذاران را مجبور می‌سازد كه هر لحظه‌ با توجه به اطلاعات موجود و محدودیت‌ها، تصمیمات  و پیش‌بینی‌های سرمایه‌گذاری خود را اجراء نمایند. لذا فعالان این بازارهای سرمایه‌ نیازمند اطلاعاتی مربوط و قابل اتكا جهت تصمیم‌گیری‌های خود هستند. لیكن اینكه كدام اطلاعات و متغیرها كه تصمیم‌گیرندگان بازار سرمایه از آنها در جهت پیش‌بینی‌های صحیح خود استفاده می‌نمایند مربوط و دارای محتوای اطلاعاتی می‌باشد و استفاده از آنها منجر به تصمیم‌ درست و به تبع آن پیش‌بینی وقایع آینده می‌شود، موضوعی است كه محققین سالهای مدیدی را جهت جواب دادن به این مسأله صرف كرده‌اند.

2-1- اهمیت موضوع

طبیعتاً فعالان بازارهای سرمایه‌ جهت تصمیم‌گیری‌های خود با اطلاعات و متغیرهای بیشماری روبرو می‌باشند و خواهان آن هستند كه تصمیمی براساس مفید‌ترین و مربوط‌ترین اطلاعات اتخاذ نمایند كه كمترین ریسك و بیشترین بازده را عاید آن‌ها نماید و روشهایی كه تصمیم‌گیرندگان را جهت یافتن چنین پارامترهایی یاری می‌رساند ممكن است یافته‌های تجربی در طی چندین سال فعالیت در بازارها باشد یا اینكه از مبانی و مفاهیم تئوریك استفاده نمایند.

لذا با توجه به مطالب مذكور در فوق دو تا از مفاهیم و پارامترهای ماندگار سرمایه‌گذاری كه تصمیم‌گیرندگان در امر پیش‌بینی‌های خود از آن بسیار استفاده می‌كنند EPS[1] (سود هر سهم) و نسبت P/E[2] (قیمت به سود هر سهم) می‌باشد. چرا كه سهامدار یا تصمیم‌گیرنده با توجه به بازار آتی سهام و انتظار خود از بازار آتی حاضر می‌شود سهامی را به چندین برابر سود حاصل از آن خریداری نماید. لیكن اینكه آیا این نسبت‌ها محتوای اطلاعاتی دارد و تا چه اندازه‌ سرمایه‌گذاران  را در جهت اخذ تصمیمات به جا یاری می‌رساند مسایلی هستند كه همیشه محقیقن در جهت جواب دادن به این مسائل بوده‌اند. لذا این موضوع هم از لحاظ تئوریك و مفهومی و هم از لحاظ تجربی با توجه به مطالعات انجام شده در طی سنوات گذشته در برخی از بازارهای سرمایه‌ كشورهای مختلف روشن شده‌است كه نسبت P/E دارای بار اطلاعاتی جهت انجام پیش‌بینی می‌باشد. بعنوان مثال یكی از معتبرترین تحقیقات صورت گرفته، آقای باسو[3] در سال 1973، این موضوع را مطرح نمود كه عواید گروه سهم‌های با نسبت P/E پایین بیشتر از عواید گروه سهم‌های با نسبت بالا می‌باشد.

این تحقیق نشانگر آن است كه این نسبت جهت امر تصمیم‌گیری مناسب می‌باشد و در سطح جزئی‌تر نیز می‌تواند مفید واقع شود با همه این تفاسیر آیا می‌توان با توجه به مفاهیم تئوریك و تجربه‌های بازارهای مختلف نتیجه مشابهی را اتخاذ نمود و بیان نمود كه این نسبت در بازار سرمایه ایران نیز همان نتایج بازارهای سرمایه‌ كشورهایی مانند آمریكا (بورس نیویورك) را دارد؟

3-1- تعریف مسأله

عدم اطمینان موجود در آینده علی‌الخصوص در بازارهای سرمایه، تصمیم‌گیرندگان را وادار به استفاده از مرتبط‌ترین پارامترها در امر تصمیم‌گیری جهت كاهش ریسك تصمیم‌گیری می‌نماید در این راستا بیشتر استفاده‌كنندگان به طور نسبی از نسبت P/E كه در برگیرنده دو متغیر بسیار مهم قیمت  و سود سهم كه در امر تصمیم‌گیری بسیار حائز اهمیت می‌باشد، استفاده می نمایند و همچنین از EPS (سود هر سهم) بعنوان یك پارامتر برای تصمیم‌گیری خرید سهام استفاده می‌نمایند. لیكن اینكه آیا این نسبت‌ها و مفهوم‌ها از پارامتر‌های مرتبط جهت پیش‌بینی در بازار سرمایه ایران می‌باشد یا خیر؟ موضوعی است كه در هاله‌ای از ابهام قراردارد چراكه محیط اقتصادی، ویژگیهای بازار سرمایه ایران و مقررات حاكم بر آن متفاوت از سایر بازارهای سرمایه‌ دنیا می‌باشد.

لیكن با توجه به مطالب فوق سؤالات ذیل مطرح می‌گردد:

• آیا EPS (سود هر سهم) دارای محتوای اطلاعاتی می‌باشد یعنی اینكه آیا رابطه معنادارای بین نسبت مذكور با بازده سهام وجود دارد؟ (هدف اصلی تصمیم‌گیرندگان كاهش ریسك یا افزایش بازده می‌باشد و اطلاعاتی هم كه استفاده می‌نمایند به منظور نیل به دو هدف مذكور می‌باشد.)