تب مالت1

دراین راستا آقای دكتر زارع با همت و پشتكار فراوان به معرفی بیماری بروسلوز پرداخته اند. توجه ایشان به منابع معتبر بین المللی، همراه با ارائه اطلاعات آماری و اپیدمیولوژیك بومی، مجموعه ای را پدید آورده كه مطالعه آن برای «متخصصان بیماریهای داخلی، پزشكان عمومی و دانشجویان علامند» مفید می باشد.

توفیق روزافزون ایشان را در راه خدمات بیشتر به جامعه پزشكی از خدای بزرگ آرزو می كنم. امید است با مطالعه منابع جدید و اطلاعات نوین در زمینه این بیماری و نیز استفاده از تحقیقات منطقه ای درآینده، برارزش علمی این كتاب بیش از پیش افزوده گردد.

پیش گفتار

با پیشرفت علم و تكنولوژی تصور می شد كه بیماریهای عفونی فراموش شوند اما نه تنها این گونه نشد، بلكه این بیماریها از اهمیت بیشتر و جدیتری برخوردار شدند، زیرا بیماریهای عفونی قبلی مثل سل دوباره شعله ور شدند، بیماری های جدید عفونی مثل ایدز، ابولا (EBOLA) (HTLV1), (یك نوع ویروس كمی شایع درخراسان) جامعه را فراگرفتند، دربیماران پیوند اعضاء، نقص ایمنی، عفونتهای بیمارستانی و در جنگهای بیوشیمیایی اهمیت عمده ای یافتند.

ازآن جا كه بیماریهای عفونی با بهداشت جامعه و تك تك افراد جامعه ارتباط مستقیم و غیرقابل انكاری دارند لذا درك ماهیت این بیماریها، و چگونگی سرایت ونحوه درمان آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

با توجه به شیوع بیماری تب مالت دركشور عزیزمان ایران واز آن جا كه این بیماری یك معضل بهداشتی-اقتصادی واجتماعی محسوب می شود، سعی شده مطالب این كتاب با توجه به تازه ترین مطالب و جدیدترین روشهای درمانی تب مالت (بروسلوز) نوشته شود.

تب مالت  (Brucellosis)

كلیات

بروسلوز بیماری مهم مشترك بین انسان و دام می باشد (Zoonosis) كه در انسان می تواند ایجاد بیماری سخت و باعث پیامدهای اقتصادی وخیمی شود. این بیماری گاهی به طور مستقیم و گاه با تماس غیرمستقیم انسان با جانوران و مصرف مواد غذایی آلوده منتقل می شود .تب مالت به عنوان یك مشكل بهداشتی عمده و عمومی درجهان مطرح است، درمناطقی كه حیواناتی از قبیل گاو، خوك، بز، گوسفند و ... به شمار بسیار وجود داشته باشد این بیماری به صورت بومی درآن جا دیده می شود. كانونهای عمده این بیماری درمناطق مدیترانه، اروپا، آسیای مركزی، مكزیك و جنوب آمریكاست .

میزان شیوع بروسلوز را در انسان به دشواری می توان تعیین كرد، زیرا بسیاری از موارد بیماری همچنان ناشناخته می ماند (خیلی از بیماران به شكل پنهان بیماری دچارند) ونیز عده ای از پزشكان برخی كشورها با بیماری بروسلوزیس آشنایی ندارند .

تاریخچهطبق گزارش هیوج[1]بیماری تب مالت توسط بقراط در 460 سال قبل از میلاد شرح داده شده است درسال 1859 مارستون[2] كمك جراح درجزیره مالت بیماری تب مالت را توضیح داد زامیت[3]مخزن تب مالت را در آن جزیره «بز» تشخیص داد ومصرف شیر غیرپاستوریزه را جهت سربازان ممنوع اعلام كرد ؛ به دنبال آن میزان بروز (انسیدانس) تب مالت درسربازان انگلیسی كاهش واضح یافت. گفته می وشد سربازان انگلیسی آن جزیره به علت مصرف شیر بزهایی به این بیماری مبتلا شدند كه آن بزها را از ایران برده بودند درسال 1887 پزشك اسكاتلندی به نام دیویدبروس[4] درطی اقامتش درجزیره مالت عامل سببی (اتیولوژیك) بیماری تب مالت را كشف كرد و بعدها به افتخار او این بیماری بروسلوزیس نام گرفت .

در ایران برای اولین بار درسال 1311 بروسلاملی تنسیس (Melitensis) توسط كارشناسان استیتوپاستور ایران از كشت خون یك نفر بیمار مبتلا به تب مالت جدا شد . سایر اسامی این بیماری شامل: تب قبرس، تب شیربز، تب مواج، تیفومالاریا، تیفوئید  متناوب، تب مدیترانه ای و ... می باشد.

اپیدمیولوژیسالانه توسط صد كشور دنیا 000/500 مورد تب مالت به سازمان بهداشت جهانی (W.H.O) گزارش می شود. گزارشها حاكی از آن است كه حتی دركشورهای توسعه یافته ممكن است بروز واقعی بروسلوز بیست و شش بار بیشتر از ارقام رسمی باشد.

گونه های مهم بروسلا عبارتند از: ملی تنسیس (Melitensis)، ابورتوس (Abourtus)، كانیس (Canis)، و سوئیس (Suis)

بروسلاملی تنسیس: عمدتاً كشورهای منطقه مدیترانه، اسپانیا، یونان، آمریكای لاتین، آسیا (عراق و كویت و...) را آلوده كرده است و درحیواناتی همچون بز، گوسفند و شتر شایعتر است.

بروسلاابورتوس: درسراسر جهان پراكندگی دارد اما در ژاپن، اسرائیل و چند كشور اروپایی ریشه كن شده است و درگاوها شایعتر است.

بروسلاسوئیس: درغرب و میانه ایالات متحده، امریكای جنوبی،‌آسیای جنوب شرقی گستر ش دارد و درخوكها بیشتر است.بروسلاكانیس: درامریكای شمالی وجنوبی، ژاپن و اروپای مركزی آلودگی ایجاد می كند.

درسال 1994 آمریكائی هاو بریتانیایی ها به طور جداگانه یك ارگانیسم بروسلا نامشخص را از لاشه پستانداران دریایی دراسترالیا ودلفین دركالیفرنیا ایزوله كردند كه بروسلا ماریس (Maris) نام گرفت.

بیماری تب مالت عمدتاً درفصل بهار و تابستان شیوع می یابد و در مردهای بالغ به علت تماس شغلی شایعتر است درایران به علت همكاری پابه پای زنان درامر كشاورزی ودام داری با مردان، این بیماری در زنان نیز شایع است.  به طور نسبی 55% موارد بروسلوز درمردان و 45% آن در زنان رخ می دهد و شایعترین سن ابتلا به آن 15-45 سالگی است.

بروز تب مالت درایران درسال 1362 صد مورد به ازای هر 000/100 نفر جمعیت و درسال 1374 پنجاه و هفت مورد به ازای 000/100 نفر گزارش شده است. بالاترین میزان بیماری دركشور سال 1362 در استانهای مركزی و چهار محال و بخیتاری بین 5/0 تا 1% گزارش شده است.

پراكندگی بیماری درایران براساس آخرین آمارهای موجود 1374 به این شرح است:

1. استانهای با آلودگی شدید (بیش از 225 مورد درصد هزار):لرستان ، ایلام، همدان.
2. استانهای با آلودگی متوسط (114 –225 مورد درصدهزار): چهارمحال بختیاری، مركزی، كرمانشاه
3. استانهای با آلودگی كم (كمتر از 114 مورد در صد هزار): آذربایجان شرقی وغربی، كردستان، اصفهان، سمنان.

تب مالت در ایران اغلب از نوع «ملی تنسیس» می باشد كه بیشتر در استانهای فارس، مازندران، سمنان، خراسان، اصفهان و چهارمحال بختیاری دیده می شود. بروسلوزگاوی بیشتر درگاوداریهای استانهای مركزی، خوزستان، همدان و فارس مشاهده شده است.

تب مالت بیماری مشترك بین انسان و دام

دامهای آلوده را نابود كنید.

تب مالت بیماری مشترك بین انسان و دام تب مالت یكی از بیماریهای مهمی است كه از طریق تغذیه مواد آلوده در ایران شیوع دارد و به رغم قدیمی و مسن بودن مخصوصاً درمنطقه غرب كشور شایع است و این آمار درسال 83- 32 در 100 هزار نفر گزارش شده است.

تب مالت یك بیماری مشترك بین انسان ودام بود و عبارت است از یك عفونت باكتریایی كه از گاو، خوك، سگ، گوسفند یا بز آلوده به انسان انتقال می یابد.این عفونت ناشی از باكتربروسلا است و از طریق مصرف شیر و محصولات لبنی به انسان منتقل می شود. این عفونت باكتریایی اعضای خونساز بدن ازجمله مغز استخوان، گره های لنفاوی، كبد و طحال را متأثر می كند برای پیشگیری از تب مالت باید از مصرف شیر غیر پاستوریزه از هر منبعی كه باشد خودداری كرد پنیر را 2 ماده درآب نمك نگهداری و بعد به تدریج باید مصرف كرد زیرا مصرف پنیر آلوده سبب بیماری تب مالت در انسان می شود. هنگام سروكار داشتن با حیوانات از دستكش محافظ چشم پیش بند و سایر وسایل محافظتی استفاده كرد و دام ها را واكسینه كرد به طور كلی پیشگیری عملاً به صورت رعایت اصول در برخورد با عوامل آلوده كننده حیوانی مانند ادرار، مدفوع، شیر و بافت های آنهاست. به همین دلیل كارگاه سه روز منطقه ای مبارزه با تب مالت با حضور كارشناسان 18 استان درهمدان با همكاری اداره كل دامپزشكی و مركز بهداشت و درمانی استان همدان به منظور دستیابی به راهكارهای اجرایی در جهت كاهش و پیشگیری بیماری تب مالت وكشف نقایص موجود دراین زمینه و تحلیل آنها برگزار شد.

دكتر هوشمند سالم سازی دام ها با استفاده از واكسن های دامی توسط سازمان دامپزشكی آزمایش دام ها و تشخیص بروسلوز و تحویل دام های آلوده به كشتارگاه ها را از اقدامات سازمان دامپزشكی كشور عنوان كرد (برای پیشگیری از ابتلا به تب مالت) لازم است تمامی دام های نابالغ واكسینه شوند كه امكان انجام واكسیناسیون دامی احیتاج به امكانات بیشتری از نظر نیروی انسانی وسایل كار واعتبارات مالی دارد. همچنین دولت باید حمایت از این برنامه ها را انجام دهد. سنتی بودن دامداری ها وعدم معرفی دام های آلوده مقدار زیادی و پراكنده بودن دامها، كوچ رو بودن تعداد زیادی ازجهت منقطه غرب كشور و زندگی با دام استفاده از فرآورده ها و كمی فرهنگ غذایی و تماس نزدیك با ترشحات آلوده از مشكلات عمده مبارزه با بیماری تب مالت است.