گردشگری

یكی از منابعی كه به صورت عمده در عصر كنونی می تواند درآمدهای قابل توجهی را رقم زند و یا بالابردن تولید ناخالص ملی و در نهایت درآمد ملی را در صحنه بین المللی افزایش دهد ، صنعت تورسیم و اكوتوریسم می باشد كه در چند دهه گذشته این صنعت توانسته جای پای مناسبی را در روابط بین المللی یافته و با ایجاد پیوند میان كشورهای مختلف ، منبع درآمد خوبی نیز برای بسیاری از كشورهای جهان گردد. همچنین برقراری ارتباط میان ملل مختلف از طریق آشنایی با فرهنگ ها ، آداب و رسوم ها و پیشنیه های تاریخی و فرهنگی یكدیگر ، موجبات استحكام پیوندهای اجتماعی و سیاسی ملی را فراهم آورده و در بسط و توسعه تفاهم آمیز روابط بین المللی نقش بسزایی خواهد داشت .

فصل اول

توریسم و اكوتوریسم

توریسم

توریسم از نظر لغوی از زبان انگلیسی به سایر زبان ها و فرهنگ ها نفوذ نموده ، به طوری كه به یك مفهوم جهان مشمول تبدیل شده و آن عبارت از داشتن رویه گردشگری و تفرج منتسب به عمل شخص می باشد . این عمل در بعد منطقه ای و ملی و فراملی از چنان رشدی برخوردار شده است كه به عنوان صنعت توریسم در جهت ایجاد درآمد و اشتغال به صورت جدی مورد پیگیریهای كشورهای پیشرفته و كشورهای با فرهنگ و سابقه تاریخی قرار گرفته است .

در حال حاضر نیز به عنوان یكی از محوری ترین فعالیت های اقتصادی در چند دهه اخیر درآمدهای قابل توجهی را از نظر ارزی و درآمد ناخالص ملی ایجاد می نماید .

طبق بررسی های سازمان توریسم ( W.T.o )

در آمد حاصل از توریسم و اكوتوریسم 10% تولید ناخالص ملی كشورهای جهان را تشكیل می دهد . و از نظر درآمد گردشگری طبق آمار 1997 به 448 میلیارد دلار رسیده است . كه از نظر رتبه ، كشور فرانسه با 67 میلیون نفر گردشگر در سال و ایالات متحده آمریكا با 49 میلیون نفر ، اسپانیا با 43 میلیون نفر ، ایتالیا با 34 میلیون نفر و كشورهای دیگر دراین رده بندی قرار گرفته اند .

اما ایران با وجود اینكه از نظر جاذبه های طبیعی ، فرهنگی ، تاریخی ، مذهبی و سایر موارد و سابقه تمدن كهن ، از نظر رتبه در حد ششم تا دهم قرار دارد . ولی از نظر تحصیل درآمد ارزی بنابر آمار اعلامی از طرف سازمان های ذی ربط در حد 300 میلیون دلار در سال می باشد كه از نظر مقایسه با سایر كشورها پایین بوده و هیچ تناسبی از نظر جاذبه ها و درآمدها ارزی كه حدوداً 1000 : 1 را شامل می گردد‌، ندارد . علت اصلی چنین برنامه ریزی صحیح و فقدام نگرش سیستمی و سرمایه گذاری ناچیز و خلا آژانس های تخصصی و موارد متعدد تاثیر گذار دیگر جستجو نمود كه به صورت اجمالی بدان اشاره شده است .

اكوتوریسم

همان طوری كه اشاره شد توریست معمولی و انبوه، از تمامی جاذبه های فرهنگی و تاریخی ، مذهبی ، ورزشی و حتی بعضاً جاذبه های طبیعی به جهت خصلت های مشابه استفاده می نماید . و از نظر اخلاقی نیز زیاد پای بند فرهنگ سنن ملت های دیگر نمی باشد . ولی در مقابل اینگونه توریست ها در دنیای بحران زده زیست محیطی ، اكوتوریسم یا توریسم سبز ، توریسم پایدار ، بیوتوریسم و توریسم حفاظتی قدبرافراشته است . و از نظر رشد نیز نسبت به توریسم معمولی سالیانه حدود 30% رشد دارد ، به عبارت دیگر اكوتوریسم عبارت است از مسافرت مسئولانه به مناطق طبیعی كه حفظ طبیعت و حراست از فرهنگ محلی را توام با ارتقا رفاه عمومی مردم بومی فراهم آورد .

با روند رو به رشد صنعت اكوتوریسم در مقایسه با توریسم معمولی جایگاه قابل توجهی را در این صنعت بدست آورده و دورنمای روشن را نیز ترسیم می نماید كه در آینده نه چندان دور ، به تنها مكانیزم و ابزاری بدل خواهد شد كه می تواند شكوفایی این صنعت را تضمین نماید .

هرچند در باب اهمیت موضوع و همگانی با كشورهای پیشرفته و از لحاظ نمودن سهم قابل توجهی از برنامه در جهت توسعه گردشگری در سیاست گذاری كلان و منطقه ای در كشور ما در دستور كار قرار گرفته است، ولی باز هم با وجود موانع متعدد ، اجرای برنامه های جذب توریسم و اكوتوریسم در هاله ای از ابهام قرار دارد، لذا لزوم توجه و فراهم شدن تمهیدات لازم جهت فراهم نمودن زمینه جلب توریسم و اكوتوریسم بیش از پیش احساس می گردد .

در این راستا سیاست های حمایت گرایانه ای از سازمانهای ذی ربط و حضور در جامعه بین المللی و برگذاری نمایشگاهها ، برای معرفی هر چند بیشتر جاذبه های ایرانی و توزیع مجلات و بروشورها از طریق آژانس های داخلی و بین المللی و سفارتخانه های ایران در كشورهای مختلف می تواند ، پایه ریزی مناسبی را برای جذب و جلب گردشگران در كشور ایران فراهم سازد و همچنین ، با طبقه بندی جاذبه جهانگردی و سرمایه گذاری مناسب در هر طبقه و مسئول نمودن سازمان مجری شاید بتوان برنامه های مناسب و ویژه هر طبقه را در جایگاه خود و در مجموع حركات حساب شده ای را در این صنعت رو به رشد به انجام رساند .

اثرات توریسیم و اكوتوریسم در استان گلستان :

از آنجایی كه در استان گلستان ، مناطق زیادی تحت عنوان مدیریت سازمان جنگل و مراتع كشور برای برنامه ریزی تفرجی ( متمركز گسترده ) قرار دارد و مناطق زیادی نیز به لحاظ داشتن جاذبه های لازم در خارج از طرحهای مشخص قابلیت تفرج به صورت بالفعل و بالقوه وجود دارد و همچنین ، وجود مناطق مختلف تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست و سایر جاذبه های فرهنگی و تاریخی و مذهبی و وجود سواحل زیبا و پدیده های متنوع دیگر، هر كدام در جایگاه خود زمینه های جذب توریسم و اكوتوریسم را فراهم می نماید .

بنابراین اثرات توریسم و اكوتوریسم از دو جنبه مستقیم و غیرمستقیم قابل بررسی می باشد كه خلاصه ای از این اثرات ذكر می گردد .

اثرات مستقیم

با توجه به این گونه فعالیتهای مربوط به توریسم و اكوتوریسم اعم از داخلی و خارجی به ازای هر توریست بر اساس بررسی های سازمان ذی ربط 5 _ 3 شغل ایجاد می نماید ، بنابراین مستقیماً نقش موثری را در اشتغال با سرمایه گذاری اندك ایجاد می نماید . ضمن اینكه این كه با صرف هزینه توسط گردشگران درآمد قابل توجهی را برای مردم بومی فراهم می آورد و این خود نیز باعث رونق اقتصادی خواهد بود كه در بخش توریسم و اكتوریسم و درآمد حاصل از آن توضیح مختصری در رابطه با آن داده شده است . در شرایط مناسب چنانچه درصد قابل توجهی از گردشگران را توریست خارجی تشكیل دهد ، درآمد حاصل ارز نیز برای درآمد كشور حائز اهمیت خواهد بود ، ضمن اینكه حضور توریست با رونق اقتصادی كه ایجاد می نماید یك صنعت مطرح گردیده است . در رابطه با اكوتوریسم در استان گلستان جرقه امیدوار كننده ای برای توسعه كار زده شده و امید آن است هر چه بیشتر گسترش یابد .

اثرات غیرمستقیم

یكی از اثرات غیرمستقیم بالا رفتن كارآیی انسان های استفاده كننده از پارك ها و مناطق جنگلی می باشد . با برآورد انجام گرفته در این خصوص كارآیی افرادی كه در تعطیلات آخر هفته از جنگل به عنوان تفرج استفاده نمودند نسبت به دیگران كه به تفرج نمی پردازند 3% بیشتر می باشد اثرات غیرمستقیم متعدد دیگر كه با احداث پارك ها و تفرجگاهها و ذخایر جنگلی و مناطق حفاظت شده فراهم می شود . تولید مستمر و پایدار در این عرصه های جنگلی، حفظ گونه ها در رویشگاهای طبیعی و حفظ تنوع گیاهی و جانوری ، حفظ ساختار و فرم های طبیعی ، فراهم شدن مسایل آموزشی و تحقیقاتی ، حفظ زیبایی های طبیعی ، حفظ آب و خاك و تلطیف آب و هوا  هزاران اثر غیر مستقیم دیگر كه در مجموع در حفظ زنجیره های اكوسیستم محلی و منطقه ای و ملی و فراملی موثر می باشند كه با تركیب این موارد به صورت كلی ارزش زیست محیطی این گونه مناطق با اثرات مستقیم جنگل كه از برداشت چوب حاصل می شود غیرقابل مقایسه خواهد بود .