به طور كلی در مناسبات سیاسی خارجی كریم خان زند به دو دسته از كشورها بر می‌خوریم:

1- كشورهای همسایه مانند عثمانی و روسیه و تا حدودی هندوستان

2- كشورهای اروپایی

دستة اول كشورهایی هستند كه ارتباط آنها با دولت مركزی ایران به دلیل سوابقشان از زمان صفویه بیشتر جنبة سیاسی داشت تا تجاری و بازرگانی و در دسته دوم كشورهای هلند، انگلیس و فرانسه قرار دارند كه انگیزة اصلی ارتباط آنها با ایران كسب سود و منفعت از طریق ایجاد دفاتر بازرگانی در بنادر خلیج فارس بود، چه آنها ایران را كشوری سودآور می‌دانستند.[1]

این كشورها با توجه به این كه می‌خواستند در روابط خود با ایران با امپراطوری وسیع و گسترده عثمانی رقابت نمایند و به نوعی موازنة قوا دست یابند تا برای گسترش روابط خود با ایران عملاً باعث تضعیف و یا محدودیت قدرت رو به گسترش عثمانی را موجب شوند.

سیاست خارجی كریم خان زند در ارتباط با دسته اول گاهی به مصالحه و گاهی به جنگ و درگیری – بجز هندوستان – انجامید. در رابطه با كشورهای اروپایی وكیل ابتدا سعی كرد با توجه به ضعف مفرط نیروی دریایی خود كمك و پشتیبانی آنها را در سركوبی میر مهنا كه سواحل و بنادر جنوبی ایران و راههای آبی خلیج فارس را ناامن كرده بود به دست بیاورد تا جایی كه حتی در رابطه با مزاحمتهای اعراب بین كعب به رهبری شیخ سلیمان تعهد كرد خسارت وارده به كشتیهای انگلیسی كمپانی هند شرقی را جبران كند ولی وقتی دورویی و ضعف پشتیبانی آنها را از طرحهای خود مشاهده كرد، دست به اقدامات دیگری زد كه به آن پرداخته می‌شود.

در عهد كریم خان هر چند روابط تجاری ایرانی بیشتر با انگلستان بود اما چون با هوشمندی خاصی می‌دید چگونه انگلستان بر تار و پود اقتصادی هندوستان مسلط شده است سعی كرد هرگز خود را اسیر سیاستهای اقتصادی و بازرگانی انگلیس نسازد.

روابط ایران و عثمانی

در عصر زند مناسبات ایران و عثمانی بیشتر جنبة‌ سیاسی داشت اگر چه ارتباط بازرگانی را نیز نمی‌توان نادیده گرفت. مرزهای طولانی مشترك بین دو كشور، اختلافات سیاسی بر سر اشغال برخی مناطق مرزی – كه اغلب متقابلاً صورت می‌گرفت- و گاه جانبداری از برخی اعراب مرزنشین از جانب یكی از دو كشور، وجود اماكن مقدسه شیعیان در خاك عثمانی و علاقة شیعیان ایران به زیارت ایران اماكن و بالاخره راه تجاری ایران به بازار تجارت جهانی از طریق عثمانی به طور كلی موضوع اصلی ارتباط دولت ایران و دولت عثمانی را تشكیل می‌داد. زمانی به دلیل برخی از این موارد و گاه به علت تشدید یكی از آنها روابط ایران و عثمانی شكل دیگر به خود می‌‌گرفت.

در ارتباط با كاربردهای طبیعی (رودخانه ها و دریاچه ها ) در آبرسانی شهرها ،نخستین بار در سال 1301 ایجاد شبكه های لوله كشی شهرهای ایران مورد بررسی قرار گرفتند و شهرهای آبادان ، مشهد ، بیرجند لوله كشی شدند . برای تهران از سال 1303تا 1329 بررسیهایی انجام گرفت و در اواخر سال 1329تا سال 1334 كارهای لوله كشی شهر تهران ادامه پیدا كرد و با گشایش اولین تصفیه خانه در جلالیه تهران مورد بهره برداری قرار گرفت .

مصرف آب در شهرستان بروجرد :

مصرف روزانه آب در شهرستان بروجرد ، بالغ بر شصت هزار متر مكعب در روز و در فصل تابستان است كه این مقدار آب از چند حلقه چاه كه تعداد آن در حال حاضر در حدود 19 حلقه است .

كه بیشتر آنها از نوع چاههای آرتزین می باشد . این نوع چاهها به گونه ای   هستند كه آب دارای فشار مناسبی برای آبرسانی به یك شهر نیست از پمپهای عمودی خاصی كه توضیح داده خواهد شد استفاده می شود .

منطقه نصیر آباد واقع در جنوب شهرستان بروجرد می باشد كه دارای 22 حلقه چاه است كه فقط از 3 حلقه از چاههای این قسمت بهره برداری می شود .

یكی دیگر از منابع تولید آب ششهرستان بروجرد ، سرچشمه ای است خارج از شهر كه در اطراف غرب قرار دارد كه سرچشمه ونایی (VENAEE) نام دارد .تولید این سرچشمه بالغ بر 19200 متر مكعب در روز است و ب این اساس ،تولید چاههای شهرستان بروجرد در یك روز برابر مقدار زیر است :

                                                                  41800 = 19200 – 60000

تولید آب از 19 حلقه چاه  = تولید آب سرچشمه ونایی – مصرف روزانه آب

منابع ذخیره آب در شهرستان بروجرد :

حجم منابع آ‎ب این شهرستان در حدود 23460 متر مكعب می باشد كه این مقدار حجم را 7 منبع تشكیل می دهد .

سه منبع ، بالایی تپه ای بیرون شهر است . دیواره 2 تا از منابع از جنس بتون و جنس دیگری از نوع سنگ می باشد كه از دوتای دیگر بزرگتر و حجیمتر می باشد . این منبع در حدود 60 سال پیش توسط فرانسوی ها طراحی و ساخته شد .حجم منبع سنگی در حدود 10000 متر مكعب و دو تای دیگر یكی 2000 و دیگری 15/1469 متر مكعب می باشد . این منابع را سرچشمه ونایی تغذیه می كند .

یكی دیگر از منابع ذخیره آب ، منبع ابراهیم آباد كه در شمال شهرستان بروجرد قرار دارد ، می باشد كه این منبع ، خود شامل دو منبع مجزا می باشد و حجم هر كدام 2500 متر مكعب است . این منبع از جنس بتون است .یكی دیگر از منابع شهرستان بروجرد ، منبع شهرك اندیشه است كه مانند منبع ابراهیم آباد از دو منبع تشكیل شده و هر كدام دارای حجمی برابر 2500 متر مكعب می باشد .

الكتروپمپ های آب

الكتروپمپهای عمودی دارای ابعاد و قدرتهای مختلفی هستند و همگی دارای دو قسمت می باشند :

الف ) الكتروموتورها :

یك موتور الكتریكی بسیار قوی ، مقدار زیادی جریان و ولتاژ را مصرف كرده و نیروی مكانیكی بسیار زیادی تولید می كند .

سوراخهای بسیار كوچكی روی الكتروموتورها وجود دارد كه كاربرد خاصی دارند .

یكی برای ورود آب به درون آنها برای خنك كردن آنهاست و دیگری برای خروج بخار آب از درون آنها هنگام بخار شدن آب درون آنها هنگامی كه دمای درون الكتروموتور بالا می رود .

پمپ ها :

نیروی مكانیكی كه از الكتروموتور حاصل می شود ، توسط یك شافت به پمپ منتقل شده و آب را به درون خود كشیده و با فشار بالا به بیرون پرتاب می كند . ساختار فیزیكی آنها تقریباً شبیه به یكدیگر و تفاوت آنها فقط در تعداد طبقات آنهاست كه در هر طبقه آن یك پروانه وجود دارد .

هر چه تعداد طبقات بیشتر باشد ، دبی كتر و ارتفاع انتقال آب بیشتر می باشد و هر چه تعداد طبقات كمتر باشد ، دبی بیشتر و ارتفاع انتقال آب كمتر می باشد .

برای استفاده از الكتروپمپها به منظور خروج آب از چاهها ، عملیات خاصی انجام می شود ابتدا به عمق 150 متر خاكبرداری شده و تا عمق 50 متری از لوله محافظ مشبك استفاده می شود تا دیواره این حفره تخریب نشود . این پمپها در عمق 35 متری از سطح زمین قرار می گیرد .

قدرت پمپها :

قدرت پمپها از 18تا 110 كیلووات ساعت رده بندی می شوند كه متناسب با كاربردشان در موارد مختلف مورد استفاده قرار می گیرند .

تمامی پمپها دارای قدرت زیادی می باشند و برق زیادی مصرف می كنند و هنگامی كه روشن می شوند ، انرژی زیادی و مصرف ولی هنگام خاموش شدن ، ضربه ای به نام ضربه قوچ كه حاصل برگشت آب می باشد به پره های آن وارد می شود  به همین دلیل ، عمر پمپهایی كه كمتر از بقیه خاموش و روشن می شوند بیشتر است .

چاهها :

سوراخی است كه معمولاً به صورت عمودی در زمین می كنند تا آب زیر زمینی از راه درزها و شكاف سنگهای زمین در آن تراوش می كند .

دسته بندی چاهها :

می توان از دیدگاههای گوناگون دسته بندی كرد .

A )ازنظر وضع طبیعی زمین : از این نظر چاهها به دو گروه تقسیم بندی می شوند:

الف ) چاههای نشتی (معمولی ) : آب در این چاهها به صورت آزاد جریان می یابد و سطح  آب در چاهها پیش از برداشت آب از آن همتراز با آب زیرزمینی مجاور آن است . آب این نوع چاه توسط پمپ به سطح زمین می رسد .

ب) چاههای آرتزین و نیمه آرتزین : در این چاهها آبهای زیرزمینی با فشار وارد می گردد و سطح آب در چاه پیش از برداشت بالاتر از سطح آب در سفره آب زیرزمینی مجاور آن است .

B) از نظر نوع و جنس زمین :

الف ) چاههای آبرفتی : این گونه چاهها در زمینهای آبرفتی در لایه های شن و ماسه آبدار ساخته می شوند .

ب) چاههای غیر آبرفتی : در زمینهای غیر آبرفتی یا در سنگهای شكافدار ساخته می شود .

C ) از نظر كف چاه در سفره آب زیرزمینی :

الف) چاههای كامل : این چاهها تا كف لایه آبده كنده می شود و آب می تواند فقط از دیواره آنها تراوش كند .

چاههای ناقص : كه تا كف سفره آب زیرزمینی كنده می شوند كه آب می تواند علاوه بر دیواره ها از كف آن نیز تراوش كند .

D  ) از نظر عمق :

الف ) چاههای كم عمق : این چاهها غالباً به صورت دستی با قطر های cm 80 تا  چند متر ساخته می شود . عمق آنها در حالت معمولی تا 20 متر می رسد و برای عمقهای بیشتر بسته به عمق چاه و ویژگیهای محلی و مقدار گازهای زیرزمینی ، كم كم كار كردن انسان بدون تزریق هوای فشرده به درون چاه مشكل می شود و استفاده از تأسیسات هوای فشرده نیز معمولاً اقتصادی نیست .

یكی دیگر از نمونه های بارز درهنر یونان باستان، گرایشی است كه هنرمندان این دوره درنشان دادن اشكال و گونه های مضحك و بی تناسب نشان می دهند. البته طبق نظر تاریخ نویسان این گرایش عكس العملی نسبت به هنر كلاسیك بوده است. با آن كه منظور از خلق این آثار نمایش جنبه ی خنده دار بودن و ضعف موجود انسانی بوده ولی واقعاً نمی توان این آثار راكاریكاتور به حساب آورد. بنابراین، درهنر عصر باستان، عناصری دیده می شود كه درپیدایش كاریكاتور موثر بوده اند. این عناصر برخی فراموش شده و برخی جنبه جهانی یافته و در دوران های بعد به ویژه عصر رنسانس درمسیر اصلی هنر اروپا قرار گرفته اند. بهترین نمونه از این عناصر، گرایش هنرمندان به كشیدن انسان به شكل های حیوانی و تركیب شكل انسان با حیوان است. افسانه حیوانات از دیرینه ترین آثار ادبی است كه قدمت آن از مصر باستان تاكنون ادامه داشته است. در پاپیروس های مصری به جا مانده تعدادی ازحیوانات در حال انجام كارهای انسانی نشان داده می شوند. برخی از شكل های مركب انسان و حیوان برروی سنگ های قیمتی و گوهر آلات دیده می شود. اكنون این اشكال دیگر جنبه احترام آمیز ندارند، بلكه گونه هایی هزل گونه و خیالی به شمار می روند. همچنین دردوره های رم باستان، موضوع آدم های كوتوله به گونه ای مورد علاقه و توجه هنرمندان واقع شده بودكه درحدود چهارپنجم تصاویر و آثار مضحك و خنده دار را شامل می شد. اما این امر به هیچ وجه به این معنی نیست كه دنیای كلاسیك كوتوله ها همه ویژگی های هنر مدرن كاریكاتور را دارا بوده است.

باید توجه داشت مقصود هنرمند دردوران باستان از عناصری كه امروزه خنده دار و كمیك به نظر می آیند، خلق آثاری درارتباط با زندگی افراد جامعه نبوده است، بلكه این آثار بیشتر جنبه مذهبی، تزئینی و خنده دار داشته اند و فاقد شخصیت قوی و بنیادی بوده اند.

در همین ابتدا ذكر این نكته ضروری می‌نماید كه : بندر امام همچون مادری مهربان ورنجدیده، این همه كارخانه و مجتمع و تأسیسات صنعتی را در آغوش خویش جا داده است ( كه وجود یك شهر كافیست) و رنج رشد و بزرگی و بلوغ آنها را به جان خویش خردیده است اما اینك و با كمال تأسف شاهد بی مهری این فرزندان فراموشكاریم كه زحمات طاقت فرسای مام خویش را بر طاق نیسان نهاده اند و قدم شایسته ای برای رفع مشكلات عدیده‌ی وی كه بعضاً معلول وجود خود آنهاست برنمی‌دارند.

بجاست كه فرزندان موصوف در حد وسع خویش در حفظ و نگهداری گاهواره های خود بكوشند و سعی بلیغ نمایند تا رنگ و روی آن و روی آبرومندی به آن ببخشند.

بدون شك بندر امام خمینی و اهالی سختكوش آن نقش ارزنده‌ای در زنجیره ‌ی اقتصاد كشور داشته و دارند[1] لیكن متاسفانه حركت چشمگیر و قدم شایسته ای در جهت شناسایی زوایای فراموش شده‌ی تاریخی و فرهنگی این شهر كه یكی از دروازه‌های اصل ورود كالا به كشور و بزرگترین بندر میهمان نیز هست ، صورت نگرفته است، دقیقاً به همین دلیل هنگامی كه یكی از اهالی در سفر به خارج از استان قصد معرفی شهر موطن خویش را به دیگران دارد، نیازمند ارائه توضیحات فراوانی در این زمینه است.