پروین اعتصامی

رمز توفیق این زن ارزشمند فرهنگ و ادب فارسی، علاوه بر استعداد ذاتی، معجزه تربیت و توجه پدر نامدار اوست كه علی رغم محرومیت زن ایرانی از امكانات تحصیل و فقدان مدارس دخترانه خود به تربیت او همت گماشت و دختر با استعداد و با سرمایه معنی خود را به مقامی كه در خور او بود رسانید پدر پروین میرزا یوسف اعتصامی پسر میرزا ابراهیم خان مستوفی ملقب به اعتصام الملك از اهالی آشتیان بود كه در جوانی به سمت استیفای آذربایجان به تبریز رفت و تا پایان عمر در همان شهر زیست او در  سال 1291 هـ.ق در تبریز به دنیا آمد ادب عرب و فقه و اصول و منطق كلام و حكمت قدیم و زبان های تركی و فرانسه را در تبریز آموخت و در لغت عرب احاطه كامل یافت و بیست ساله بود كه كتاب « قلائد الادب فی شرح اطواق الذهب» را كه رساله ای بود در شرح یكصد مقام از مقامات محمود زمخشری در فصایح و حكم و مواعظ و مكارم اخلاق به زبان عربی نوشت كه به زودی جزء كتابهای درسی مصریان قرار گرفت چندی بعد كتاب « ثوره الهند» را نوشت. كتاب « تربیت نسوان» در سال 1318 منتشر شد كه در آن  روزگار تعصب عام و بی خبری عموم از اهمیت پرورش بانوان، در جامعه ی ایرانی رخ می نمود.

اعتصام الملك از پیشقدمان راستین تجدد ادبی در ایران و به حق از پیشوایان تحول نثر فارسی است زیرا او با ترجمة شاهكارهای نویسندگان بزرگ در پرورش استعدادهای جوانان، نقشی به سزا داشت. او علاوه بر ترجمه ی 17 جلد كتاب مجموعه ای ادبی به نام « بهار» منتشر كرد كه طی انتشار 24 شماره از آن توانست مطالب مفیدی در زمینه های گوناگون ارائه دهد.

پروین اعتصامی در روز 25 اسفند سال 1285 شمسی در تبریز متولد شد و از ابتدا زیر نظر پدر دانشمند خود كه اعتقاد و آگاهی به لزوم تربیت دختران داشت به رشد پرداخت.

در كودكی با پدر به تهران آمد. ادبیات فارسی و عربی را نزد او فرا گرفت و از محضر ارباب فضل و دانش كه در خانة پدرش گرد می آمدند بهره ها یافت و همواه آنان را از قریحه سرشار و استعداد خارق العادة خویش دچار حیرت می ساخت در هشت سالگی به شعر گفتن پرداخت مخصوصاًَ با به نظم كشیدن قطعات زیبا و لطیف كه پدرش از كتب خارجی ترجمه می كرد طبع آزمایی می نمود.

پرتو نبوغ در همان سنین كودكی از حركات و رفتار و واكنش های احساس این بانوی بزرگ می درخشید زیرا صرف نظر از این كه وی در تمام دورة تحصیل از هر حیث بر سایرین پیشی داشت همواره در عالم خویش سیر می كرد كمتر سخن می گفت و بیشتر فكر می كرد و بالاخره این تفكر به كمك نبوغ ذاتی او هر لحظه وی را به كمال مطلوب معرفت نزدیك می كرد.

احساسات لطیف، قدرت تخیل فراوان، دل حساس، رقت خیال و طبع شاعرانه از اوان كودكی وجود پروین را پر كرده بود و تا آخر عمر او را آرام نگذاشت. همین ویژگی ها و قریحة ش سرشار وی و استعداد عجیب وی مایه اعجاب و تحیر اهل فضل
می شد.

پروین به خاطر خصال نیكو، دل پاك و شعر خاطره انگیز خود نزد همه عزیز بود، پدرش او را خیلی دوست می داشت و به همین دلیل در تمام مسافرت هایی كه در داخل و خارج از ایران انجام می داد همواره پروین را به همراه خود می برد در تمام این احوال پروین لحظه ای از تفكر و مطالعه و سخن پردازی باز نمی نشست وی تا آن موقع صاحب اشعار بسیاری بود كه تمام اهل ذوق و ادب برای دست یافتن به آنها سر و دست می شكستند ولی پدر با تجربة پروین، از بیم اینكه كوتاه فكران، طبع و نشر دیوان پروین را حمل بر تبلیغی برای ازدواج وی نكنند، با وجود اصرار و تأكید مكرر آن دوستاران سخن پروین اشعار او را چاپ نكرد و بعدها تجربه نشان داد كه این مرد بصیر تا چه اندازه به طرز فكر مردم تنگ چشم آگاه بود.

در تیرماه سال 1303 شمسی دورة مدرسة دخترانة آمریكایی را كه به سرپرستی خانم میس شولر در ایران اداره می شد با موفقیت به پایان برد و در جشن فارغ التحصیلی خطابه ای با عنوان « زن و تاریخ» ایراد كرد. او در این خطابه از ظلم مردم به شریك زندگی خویش كه سهیم غم و شادی اوست سخن گفت و نیز از روزگار تاریك زنان مشرق كه آكنده از رنج و مشقت و سرشار از اسارت و ذلت بود یاد كرد و سپس بیداری ملل آسیایی را از خواب حرمان و یأس مایه امید شمرده، تربیت و تعلیم حقیقی زن و مرد را داروی بیماری مزمن شرق دانست و اظهار امیدواری كرد كه ایرانیان با دور كردن ضعف و ملامت از خود بتوانند تند و چالاك از پرتگاه ها عبور نمایند و با تربیت زنان اصلاحات مهم اجتماعی انجام دهند.