فهرست مطالب

1. مقدمه
2. تاریخچه
3. تعریف ارتقای سلامتی
4. empowerment & impowerment
5. تعاریف كاربردی ارتقاء سلامتی
6. دیدگاههای ارتقای سلامتی
7. ارتقای سلامتی و بهداشت عمومی جدید
8. ارتقای سلامتی و آموزش بهداشت
9. ایدئولوژیهای موثر بر ارتقای سلامتی
10. ارتقای سلامتی و بازاریابی اجتماعی
11. اصول ارتقای سلامتی بر اساس منشور اوتاوا
12. ساختار ارتقای سلامتی
13. سیاستهای ارتقای سلامتی
14. فعالیتهای عمده ارتقای سلامتی
15. گروههای هدف و ارتقای سلامتی
16. health literacy و ارتقای سلامتی
17. قلمرو ارتقای سلامتی
18. نقش كاركنان ارتقای سلامتی
19. مراحل لازم در اجرای برنامه های ارتقای سلامتی
20. اعتبار اجتماعی مداخلات ارتقای سلامتی
21. پیشنهاداتی در رابطة با اثر بخشی برنامه ها
22. ارزیابی برنامه های ارتقاء سلامتی
23. ویژگیهای برنامه ارتقاء سلامتی در جهان سوم
24. ارتقاء چه زمانی خاتمه می یابد ؟
25. ارتباط ارتقاء سلامتی و علوم مختلف
26. اولین ژورنال و كنفرانس در زمینه ارتقاء سلامتی
27. فهرست منابع

تاریخچه

قبل از دوره رنسانس ، سلامتی و رفاه بطور ضمنی با مذهب در ارتباط بودند ، بیماری اغلب به عنوان پیامد اشتباهی در زندگی و یا تخلف از تابوهای اجتماعی
( Social taboos ) محسوب می شد ، به هر حال دوره های پزشكی اروپا
( Hippocratic  Bc 600 Medicine تا AD200 و AD 1500 modern tradition تا زمان حال ) هر یك با گشودن قید بندهای خود از ریشه های مذهبی كه در ابتدا به عنوان منبع آنها پذیرفته شده بودند ، به قدرت دست یافتند .

health promotion در پیوند با Hippocratic medicine شكل گرفت ولی نه تحت همان نام در حقیقت عبارت H.P ( از این به بعد به جای عبارت Health promotion  مخفف.H.P بكار می رود) از 1973 مطرح گردید (در معنایی كه اخیراً استفاده می شود). در همین راستا می توان از بیانیه  Mare Lalonde ( 1974 ) وزیر بهداشت و رفاه كانادا  نامه برد . كه چشم اندازی جدید به روی بهداشت و سلامتی كانادا باز نمود .

بیانیه فوق الذكر ، بیانیه ای مهم است ، چرا كه نه تنها عجیب و نادر می باشد كه وزیری نظرات خود را بدینگونه انتشار دهد بلكه وی در این بیانیه علتهای ضعف سلامتی را به گونه ای اساسی به منابع non – medical استناد داد و چهار علت زیر را مشخص نمود:

1. عدم كفایت در ارائه مراقبتهای بهداشتی اولیه واقعی
2. فاكتورهای رفتاری ( فرادی – گروهی )
3. ویژگیهای bio – physical
4. آلودگیهای محیطی

وی مفاهیمی شجاعانه را مطرح نمود كه اثر خودش را هم داشت ، بطوریكه دولت امریكا به تغییر سیاست رایج خود از درمان بیماری به پیشگیری رای داد . دیدگاه Lalonde دیدگاهی عملكردی ( functional ) از سلامتی بود ، كه در آن اجزاء رفتار انسانی ، محیط ، شیوه زندگی ( life style ) و سازمانهای مراقبت كننده بهداشتی
( سازمانهای خدمات بهداشتی ) مد نظر قرار گرفته بودند . یكی از جنبه های مهم سلامت در دیدگاه وی طرح شیوه زندگی ( life style ) به عنوان یكی از تعیین كننده‌های مهم سلامت بود .

Lalonde سلامت را موضوعی Subjective دانست و آن را به گونه ای holistic
( كلیت ) معرفی نمود كه تركیبی از مسئولیت افراد در محیط اطراف می باشد . این دیدگاه مشابه تعریف اخیر WHOاست كه از علتها و دیدگاههای بیولوژیك سلامتی به عنوان اجتماعی ( Social ) و كلیت ( holistic ) آن حركت نموده است . ا ز طرف دیگر دیدگاه WHO , Lalonde را برانگیخت تا كنفرانس مشهور Alma Ata را برگزار نماید كه به بیانیه آلما آتا منجر گردید ( Health for all = HFA / 2000 سلامتی برای همه ( WHO / 1977 ) كه اساسی برای H.P. شد و بعد از آن نیز كنفرانس H.P.
( November 1986 ) در Ottawa با شركت 200 نماینده از 38 ملیت برگزار گردید . در این كنفرانس بحثها بر اساس نیازهای كشورهای صنعتی بود كه با در نظر گرفته مشابهات به دیگر نواحی تعمیم داده شده . تا این زمان توافقی جدی در زمینه تعریف H.P. وجود نداشت اما منشور اوتاوا كه نتیجه كنفرانس اوتاوا بود تعریفی ازارائه داد كه مورد قبول همگان واقع گردید ( بر اساس اصول Primary Health care = PHC در كنفرانس آلماآتا ) . بنابراین می توان نتیجه گرفت كه منطق ارائه استراتژی برای سلامتی از فعالیهای WHO نشأت گرفته است ، در حقیقت WHO حركتی اساسی از مدل پزشكی (Medical ) مراقبتهای بهداشتی به سمت مفهوم چند نظامنامه ای ( Multdisciplinary ) ارتقاء سلامتی ( H.P. ) آغاز كرده و بدین ترتیب H.P. كه از دوران رویایی ( embryonic ) خود در اواخر دهه  1960 ، به سرعت در ربع آخر قرن بیستم بالغ شد ، نمونه ای از انحراف از تأكید فردی بر مشكلات پزشكی به دیدگاه ساختاری وسیع تر بود كه شامل مد نظر قرار دادن معیارهای محیطی اقتصادی ، فرهنگی ، اجتماعی و قانونی برای ارتقاء سلامتی می باشد . درحقیقتH.P. سلامتی را به عنوان رویدادی درون یك سیستم پیچیده از متغیرها آمیخته با فاكتورهای روانشناختی و biomedicalفردی را درون یك مفهوم محیطی و Socio – ecological  درنظر گرفت.