تعریف دین

8. دین عبارت است از نظام هایی درباره اعتقاد، عمل و سازمان كه جلوه ای اخلاقی را در رفتار پیروان شكل می دهند (گولدوكولب، 427:1382).

9. دین مجموعه ای از مراسم تبعید شده عقلی به وسیله افسانه است كه نیروهای ماوراء الطبیعه را برای مقاصدی مانند ایجاد یا ممانعت از تغییر حالت در انسان و طبیعت بسیج می‌كند (عسگری خانقاه و كمالی،477:1380-476).

10. دین عبارت است از نظامی از باورها و اعمال كه به وسیله آن گروهی از افراد به تفسیر كردن و دادن پاسخ به آن چیزهایی می پردارند كه آنها را فوق طبیعی و مقدس احساس می‌كنند (Horton, Hunt, 1984:265).

11. دین می تواند به عنوان: اعتقاد به امر فراطبیعی؛ ایدئولوژی؛ نظام های اعتقادی و مجموعه ای از مناسك در نظر گرفته می شود (بیتس، پلاگ، 671-677:1375).

12. دین از نظر لغوی، واژه ای است عربی و معنای فارسی آن آیین، كیش، راه و روش است. جمع آن ادیان است (فرهنگ معین، 1597:1381).

معادل انگلیسی آن (Religion) است. این لفظ معمولا از فعل لاتین (religere) مشتق شده و به معنای اجرای وظیفه، حرمت، نیروهای برتر و تفكر عمیق است. اسم وابسته به این فعل، (religio) دلالت دارد هم به موضوع این گونه شیفتگی درونی و هم به غایت فعالیتی كه با آن ملازم است. فعل لاتینی جدیدتر دیگری یعنی (religare) را ریشه این اصطلاح ذكر كرده اند كه بر پیوند دلالت دارد (گولد، كولب، 427:1376).

نگاهی نسبتاً دقیق به تعاریف ذكر شده نشان می دهد كه آنچه به عنوان عناصر اساسی و با اهمیت در تعریف دین لازم است مورد توجه قرار گیرد، عبارتند از: باورها، اعمال و سازمان. این سه عنصر به شكل مشخص در تعاریف دوركیم و گولد و كولب از دین آمده است.

تعریف جامعه شناسی دین

جامعه شناسی شاخه ای از علوم اجتماعی است كه به مطالعه پدیده های اجتماعی یا واقعیت‌های اجتماعی در جوامع متحول و پیچیده می پردازد. جامعه شناسی در آغاز بر اساس الگوی علوم طبیعی شكل گرفته بود و در واقع نوعی فیزیك اجتماعی بود كه در مطالعه پدیده های اجتماعی به دنبال كشف قانون مندی های طبیعی این پدیده ها بود و بر روی های عینی و شناخت خصوصیات ظاهری و خارجی پدیده ها تأكید می نمود و هدفش به دست آوردن شناخت عینی و به دور از داوری های ارزشی و بیطرفانه بود.

برخی ویژگی های پدیده های انسانی نظیر آگاهی،‌ اراده مند بودن، داشتن ذهنیت، قصد و نیت و معنا و تأثیر آنها بر روش شناخت پدیده های انسانی باعث به وجود آمدن بینشی دیگر در علوم انسانی شد كه به جای شناخت خصوصیات ظاهری پدیده ها به روش عینی بر شناخت معانی پدیده ها به روش های درونی، ذهنی و همدلانه تأكید می نمود و به جای آنكه به دنبال تبیین پدیده های انسانی بود و به جامعه شناسی تفهمی و یا تفسیری و یا هرمنوتیكی معروف گشت.