فهرست

عنوان                                 صفحه

چكیده ....................................

مقدمه ....................................

واژه شناسی ...............................

خودشناسی و اصطلاحات آن ....................

تفسیر از خود بیگانگی و انواع آن ..........

آشنا ساختن انسان با خویشتن ...............

اهمیت خودشناسی در قرآن كریم ..............

انسان و شناخت های كاذب و فریبنده .........

انسان و خداشناسی .........................

ارزش و مقام انسان ........................

ویژگی‌های انسان كامل در قرآن ..............

خداشناسی در كلام حضرت علی (ع)..............

نگاهی به سیمای انسان كامل و ویژگیهای او از دیدگاه نهج البلاغه   

انسان و دشمن شناسی .......................

دشمن داخلی ...............................

ناكثین و شیوه حضرت علی (ع) در برخورد با آنان

سیمای ناكثین .............................

نتیجه گیری ...............................

پی نوشتها ................................

فهرست منابع ..............................

واژه شناسی

واژه الله

الله : ] ال لا[ (اخ) خدای سزای پرستش (مهذب الاسماء) (ترجمان علامه تهذیب عادل) . علم است برای ذات واجب الوجود. (متن الفه) نام خداوندی تبارك و تعالی ، اصل این كلمه الاه (= اله) بود. علم است كه به معبود حق دلالت دارد. چنانچه جامع معانی همه اسماء الحسنی می‌باشد ، نامی ازنام‌های خدا . لفظ جلاله. ¹

باید دانست كه در این كلمه صفت بخصوص از صفات حق تعالی منظور نیست و آن فقط علم ذات باری تعالی است ، ولی التزاما بجمیع صفات خدا دلالت می‌كند و شاید از این جهت گفته‌اند : الله نام ذات واجب الوجودی كه جامع تمام صفات كمال است و این لفظ مبارك مجموعا دو هزار و هفتصد و دو بار در قرآن مجید آمده است و پنج بار “اللهم ” و بقیه “الله” (المعجم المفرس) وجود حق تعالی و توحید قرآن تعریف نكرده است و نشان نداده است. ²

واژه عدّو

عدو : دشمن كه در قلب به انسان عداوت دارد و در ظاهر مطابق آن رفتار می‌كند “ان الكافرین كانوا لكم عدوا مبینا” نساء : 101 .

ان الشیطان للانسان عدو مبین) یوسف : 5

به قول راغب دشمن 2 جور است یكی آنكه بشخص عداوت دارد و بقصد دشمنی است مثل : “فان كان من قوم عدو لكم” نساء : 92

دیگری آن كه به قصد عداوت نیست بلكه وی حالتی دارد كه شخص از آن متاذی می‌شود چنانكه از كار دشمن ، مثل “فانهم عدو لی الا رب العالمین”

بعضی موارد از عداوت دشمنی ظاهر و از بعضا عداوت و كینه قلبی است گرچه عداوت بمعنی تجاوز قلبی است در اقرب موارد گفته : عداوت به معنی خصومت و دوری است بقولی آن اخص از بغضاء است كه هر عدو مبغض است و گاهی آنكه دشمن نیست مبغض است.³

در آیه “و لا تعاونوا علی الاثم والعدوان” مائده 20 : عدوان چنانچه از راغب نقل شده است و در المنار ذیل آیه فوق گفته عدم رعایت عدالت در رفتار و معامله با دیگران لذا بهتر است آن را ظلم معنی كرد یعنی در گناه ظلم همدیگر را یاری نكنید.

خودشناسی و اصطلاحات آن

اصطلاحاتی كه برای شناخت خود باید مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:

1-حیات : عالی ترین محصولی كه كارگاه طبیعت تولید می‌كند ، این پدیده با قطع نظر از ماهیت شگفت انگیزی كه دارد ، دارای مختصات عمومی و روشنی است كه آن را از سایر اجزاء عالم طبیعت مشخص می‌نماید. مانند احساس ، لذت و الم ، آماده نمودن محیط برای زیست تولید نسل ، مقاومت در مقابل عوامل مزاحم و .. همه جانداران در این پدیده مشترك می‌باشند.

2-جان : مانند خمیر مایه حیات برای جانداران است ، یا حیات در چهره احساس ملایم و ناملایم جان نامیده می‌شود.