و انسانها تشكیل جوامع را دادند و حكومت‌ها شكل گرفتند درنتیجه هرحكومت می‌بایست یك حاكم داشته باشد كه این حاكم دو وظیفه مهم داشت كه عبارتند بودند از:

1.  تأمین امنیت و عدالت درجامعه  2- حفظ حدود و ثفور و مرزهای آن جامعه

انجام این دو وظیفه هزینه‌های نسبتاً زیادی داشت كه این هزینه‌ها از محل املاك و مستغلات حاكم تأمین می‌شد اما به مرور زمان كه جوامع پیشرفت كردند این هزینه‌ها بیشتر شد و دیگر حاكم نمی‌توانست این هزینه‌ها را تأمین كند كه دراین موقع اندیشمندان سیاسی مالیات را به عنوان یكی از راههای تأمین درآمد دولت پیشنهاد كردند و سیستم حكومت به سیستم حكومت سرمایه‌داری تبدیل شد. دراین زمان وظایف حكومتها از دومورد قبلی به چندین وظیفه تبدیل شد كه عبارت بودند از: آموزش، بهداشت، جاده، تأمین اجتماعی، تهیه نیرو، ارتباطات، آب، برق و غیره.

انجام این وظایف هزینه‌های زیادی داشت درصورتی كه حكومت درآمد زیادی نداشت یعنی نیازهای و مخارج زیاد بود ولی درمقابل درآمد و منابع كم بود و درنتیجه این مسئله باعث به وجود آمدن بودجه شد كه دراین جا كار بودجه عبارت بود از برنامه‌ریزی به طوری كه به نحو احسنت از این منابع استفاده شود. زمانی كه مالیات به عنوان راه برای تأمین درآمد بكار گرفته شد بعضی‌ها با این امر مخالفت كردند به این دلایل:

1. كم شدن قدرت خرید          2- كم شدن مصرف

 3- كم شدن تولید

ولی به تدریج و به مرور زمان متوجه شدند كه مالیات بهترین راه از میان راههای پیشنهادی برای تأمین درآمد دولت است.

تعریف بودجه:

بودجه دارای تعاریف بسیار زیادی است كه این تعاریف با گذشت زمان بیشتر و بهتر و تكمیل‌تر شدند.

تعریف اولیه بودجه: بررسی دخل و خرج دولت

قانون محاسبات عمومی كشور چهارتعریف از بودجه ارائه كرده است كه جدیدترین آن كه درتاریخ 1/6/1366 تصویب شده است عبارت است از:

بودجه كل كشور برنامه‌های دولت است كه برای یك سال مالی تهیه و حاوی پیش‌بینی درآمدها و سایر منابع تأمین اعتبار و برآورد هزینه‌ها برای انجام علمیاتی كه منجر به نیل سیاستها و هدفهای قانونی می‌شود و از سه قسمت به شرح زیر تشكیل می‌شود:

1.  بودجة عمومی دولت كه شامل اجزای زیر است:

الف ـ پیش‌بینی دریافتها و منابع تأمین اعتبار

ب ـ پیش‌بینی پرداختهایی كه توسط درآمدها درسال مربوطه می‌توانند انجام شوند.

1.  بودجه شركتهای دولتی و بانكها شامل پیش‌بینی درآمدها و سایر منابع
2.  بودجه موسساتی كه تحت عنوانی غیر از عناوین فوق در بودجه منظور می‌‌شود.

انواع بودجه:

1.  بودجه برنامه‌ای               2- بودجه دستگاهی

بودجه برنامه‌ای:

 بودجه‌ای كه درآن ملاك اعتبار دادن و مبنای دادن اعتبار برنامه‌ها هستند كه به هربرنامه مقداری اعتبار تخصیص می‌شود.

بودجه دستگاهی:

مشخص كردن بودجه به طور مجزا برای هر وزارتخانه‌ای را بودجه به صورت دستگاهی گویند كه نحوة كار بدین شكل است كه دستگاهها درهرناحیه‌ای براساس ابلاغ بودجه، بودجه‌ای را برای سال آینده پیش‌بینی می‌كنند و سپس در مركز استان كارشناس بودجه، بودجه تمام نواحی و خود مركز را جمع‌آوری می‌كند و به مجلس می‌فرستد.

عناصر بودجه:

یكسری موضوعات متشابه كه درتمامی تعاریف بودجه دیده می‌شوند كه عبارتند از:

1.  پیش‌بینی: چون بودجه مربوط به آینده است.
2.  بودجه فقط مخصوص دولت نیست: چون بخش خصوصی نیز می‌تواند برنامه‌ریزی داشته باشد.
3.  بودجه فقط به صورت دستگاهی نیست: مثلاً دركشور ما به صورت برنامه‌ای است.
4.  زمان بودجه لزوماً یك سال نیست: مثل برنامه‌های توسعه چندساله كشورها
5.  تصویب بودجه جزء تعریف بودجه نیست: بلكه یكی از مراحل است.

عوامل بودجه:

1.  درآمد                2- هزینه

دولت ابتدا درآمد خود را مشخص می‌كند و سپس با توجه به میزان درآمدش اعتبارات دستگاهی مختلف را تصویب می‌كند كه در كشور ما بیشتر درآمد ازطریق فروش نفت است و بودجه به عنوان یك ترازو است كه اعتبارات را به عملیات تبدیل می‌كند.

روشهای كلی تأمین درآمد دولت:

1.  درآمد حاصل از مالیات

2- استقراض (قرض گرفتن): اوراق مشاركت، وام گرفتن

3- عملیات بانكی: درآمد مالی و پولی، انتشار اسكناس

1. خالصه‌جات: كشاورزی، صنعتی، خدماتی

1. درآمد حاصل از مالیات:

امروزه اكثر كشورها تلاش می‌كنند بیشتر درآمد خود را از طریق مالیات كسب كنند چون بعضی از اقتصاددانان معتقداند كه هرچه میزان بیشتری از درآمد دولت از راه مالیات باشد بیانگر پیشرفته‌بودن آن كشور است.

2. درآمد حاصل از استقراض:

دولتها نیز مانند اشخاص دربعضی مواقع جهت تأمین درآمد خود اقدام به دریافت وام می‌كنند توجه كنید كه وام‌گرفتن برای دولت درآمد نیست بلكه منبع تأمین اعتبار است زیرا كه ناشی از بدهی است.

3. درآمد حاصل از عملیات بانكی:

دراین روش دولت از طریق انتشار اسكناس و همچنین دریافت بهره از طریق عملیات بانكی برای خود درآمد كسب می‌كند كه البته لازم است جهت جلوگیری از بروز مشكلات اقتصادی از قبیل كم ارزش شدن پول تجزیه و تحلیل درستی از اوضاع و احوال اقتصادی به عمل آید.