ماه همسایه ما در كیهان

ماه، همسایه ما دركیهان

1.ماه از زمین چقدر فاصله دارد؟

ماه دریك فاصله متوسط 384.400 كیلومتری به دور زمین می چرخد. به عنوان مثال، یك فرد پیاده می تواند این مسافت را در 11 سال، یك ترن مترو در 5 ماه و یك جمبوجت در20 روز طی كند. یك فضاپیما این مسافت را درچند روز و یك علامت نوری یا راداری آن را فقط درمدت 3/1 ثانیه می پیماید. به همین خاطر گفته می‌شود كه ماه از زمین 3/1 ثانیه نوری فاصله دارد. این فاصله اگر چه برای ما انسانهای یك مسافت بسیار طولانی است، اما درمقایسه با ابعاد كیهان فاصله بسیار كمی محسوب می‌شود. سیاره زحل یا كیوان (از سیاره های منظومه شمسی كه بعد از مشتری بزرگترین سیاره است و هشت قمر دارد) یك ساعت نوری و نزدیكترین خورشیدٍ همسایه سال نوری با ما فاصله دارد. سریعترین فضاپیماهای ما برای رسیدن به آنجا دهها هزار سال در راه خواهند بود.

2.چرا فاصله ماه و زمین تغییر می كند؟

اگر مدار ماه به دور زمین یك دایره دقیق بود، فاصله ماه تا زمین همواره ثابت می‌ماند؛ ولی مدار ماه به صورت یك بیضی است. دراین مدار، فاصله زمین- ماه به طور دائم در تغییر است. ماه درقسمتی از مدار كه نزدیك به زمین است، فقط 356.500كیلومتر، و در قسمتی از مدار كه  دور از زمین است، 406.700 كیلومتر از ما فاصله دارد. به همین خاطر بزرگی ماه درطول زمان متفاوت به نظر می رسد. زمین و ماه با همدیگر به عنوان «سیاره های دوگانه» سالیانه یك بار به دور خورشید می‌چرخند. اگر فضانوردی بتواند از فضا زیادی منظومه شمسی ما را نگاه كند، مدار ماه به دور خورشید درنظر او به صورت یك دایرة دندانه دار جلوه خواهد كرد.

3.چرا خورشید و ماه طلوع و غروب می كنند؟

زمین ما، مثل یك چرخ فلك بزرگ هر 24 ساعت یك بار به دور خود می چرخد. ما انسانها روی سطح كره زمین زندگی می كنیم و به همراه زمین می چرخیم. هنگامی كه سرزمین ما مستقیم درطرف خورشید قرار دارد، این پدیده را «روز»  می نامیم. وقتی كه سرزمین ما چرخیده و از شعاع تابش خورشید خارج می‌شود، آن را «شب» نام می گذاریم. زمانی كه شب در حال پایان است، در واقع درحال گردش در جهت خورشید هستیم تا آنكه در افق ظاهر می‌شود. دراین زمان می گوییم كه خورشید سربرآورده یا به عبارت دیگر طلوع كرده است. درمورد ماه  هم مسئله به همین شكل است. ماه خودش به هیچ وجه درشرق طلوع و یا درغرب غروب نمی كند، بلكه زمینی كه ما روی آن زندگی می كنیم، از غرب به شرق به دور خود می چرخد. به این خاطر ما اینطور استنباط می كنیم كه ماه درجهت مخالف به دور ما می چرخد؛ در افقِ شرق طلوع می‌كند، از شرق به غرب در آسمان سیر می‌كند و بالاخره درغرب غروب می‌كند. به هر حال به خاطر وضعیت خاصِ مدار ماه، طول و غروب آن دقیقاً درنقاط شرق یا غرب اتفاق نمی افتد.

ماه می تواند مانند آنچه درمورد خورشید مشاهده می كنیم، كاملاً درشمال شرقی و یا جنوب شرقی طلوع كند. علاوه برآن چون ماه به آهستگی از غرب به شرق به دور زمین می چرخد، هرروز 50 دقیقه دیرتر از پیش طلوع می‌كند.

4.اندازه ماه چقدر است؟

قطر ماه تقریباً 3500 كیلومتر است (دقیقاً 3474 كیلومتر در خط استوا). این مقدار كمی بیشتر از یك چهارم قطر زمین است و مساحت فرضی بین مسكو تا لیسبون را می پوشاند. البته سطح ماه فقط  سطح زمین است كه مساحتی معادل چهار برابر قارة اروپا را دربر می گیرد. تقریباً 50 كره ما را می توان در زمین جا داد. اگر ماه را روی یك ترازوی بزرگ قرار می دادیم، مشاهده می كردیم كه فقط  زمین وزن دارد. انسان برروی ماه فقط  وزن واقعی خود را دارد، بنابراین اگر روی ماه را برویم، می توانیم 6 متر بالا بپریم و یا یك تخته سنگ 100 كیلوگرمی را به راحتی بلندكنیم. همچنین سنگینترین لباسها و تجهیزات فضانوردی برای فضانوردان سبك به نظر خواهد رسید.

اگر مسابقات ورزشی المپیك برروی ماه اجرا می شد، ركوردهای جهانی درپرش ارتفاع به حدود 8 متر، درپرش با نیزه به حدود 30 متر و درپرتاب نیزه به حدود 500 متر می رسید. با وجود این همه حقایق، زمین نسبت به سیارات دیگر دارای قمر نسبتاً عظیمی است. برای مقایسه، به عنوان مثال بزرگترین قمر سیاره برجیس (مشتری) فقط 4% آن سیاره قطر دارد، و بزگترین قمر سیاره مریخ فقط یك صخره سنگی به طول 27 كیلومتر است. ماه ما درآسمان همچون خورشید به نظر می رسد. البته خورشید 400 بار بزرگتر از ماه است، اما درعوض چهار صد بار نیز از ماه به زمین دورتر است.