آمریكا و خیزش اسلامی مردم ایران

پشتیبانی امریكا از رژیم شاه كه در لحظات ساس قیام مردم صورت می‌گرفت تا اواسط دی ماه 1357 هـ.ش (1978 م) یعنی نزدیك چهل روز به پیروزی انقلاب مانده، ادامه پیدا كرد مكالمة تلفنی كارتر و وزیر خارجه‌اش با شاه در 19 شهریور 1357 هـ. ش و اعلام حمایت جدی از شاه، یه معنی صحه گذاردن بر اقدامات وی در كشتار مردم ایران در 17 شهریور همان سال بود. همیچنین پشتیبانی امریكا از شاه قبل از حوادث 13 آ‎بان باعث شد كه شاه با پشتگرمی امریكایی‌ها، تظاهرات 13 آبان را سركوب كند و بعد از آن با پشتیبانی كاخ سفید، دولت نظامی را حاكم نماید. نمونة دیگر حمایت كارتر از شاه در اوج انقلاب، دیدار ولیعهد ایران با كارتر در آبان 1357 هـ.ش در كاخ سفید بود كه در این دیدار كارتر بر حمایت امریكا از شاه تأكید ورزید. علاوه بر این، كارتر در این سال در پیامی به مناسبت سالگرد تولد شاه، حمایت از رژیم پهلوی را جزء جدایی ناپذیر سیاست خارج امریكا اعلام كرد.

رفته‌رفته اتخاذ تدابیر امریكا در قبال قیام اسلامی مردم ایران بر اساس طرز تفكر اول كمرنگ‌تر شد. از آذرماه 1357 (1978 م) شخصیت‌ها و مقامات سیاسی امریكا نظیر مایكل بلومنتال وزیر خزانه‌دار یو رابرت بیرد رهبر اكثریت سنای امریكا به همراه كارشناسان متعددی از وزارت خارجه و سازمان سیا به تهران اعزام گردیدند كه گزارش‌های همه این افراد حاكی از ناتوانی رژیم شاه در سركوب مخالفین بود. نمونة‌ این گزارش‌های،  گزارش جرج بال معاول پیشین وزرات امور خارجی و مشاور كارتر بود. وی پس از دیدار از ایران با ارایه گزارشی نتیجه‌گیری كرد كه عمر رژیم شاه در ایران به پایان رسیده و كاخ سفید باید در جست‌وجوی مكنیسم انتقالی باشد كه امكان قبضه كرن قدرت و پیش دستی بر انقلاب را به عناصر معتدل بدهد.

به دنبال این گزارش‌ها بود كه كارتر پشتیبانی بی چون و چرای خود را از شاه تعدیل كرد و در مصاحبه‌ای در روز 16  آذر 1357 هـ.ش (7 دسامبر 1987 م) گفت:

ما ترجیح می‎دهیم كه شاه همچنان براریكه قدرت باقی بماند ولی تصمیم نهایی با مردم ایران است.[1]

در این مصاحبه كارتر در پاسخ به سؤال یكی از خبرنگاران كه از او پرسید، آیا به نظر رئیس جمهور،شاه می‌تواند بر مسند قدرت باقی بماند؟ چنین گفت: «نمی‌دانم . . .  امیدوارم اینطور باشد.»[2]

این نخستین اظهار تردید رسمی رئیس جمهور امریكا دربارة امكان بقای شاه بود. تا این زمان ایالات متحده به طور قاطع و صریح از شاه پشتیبانی می كرد. با وجود این، تردید امریكا راه‌حل‌های لازم را برای مقابله با بحران در اختیار شاه قرار می‌داد كه پس از مؤثر واقع نگردیدن راه‌حل ‌های نظامی با دست یازیدن به راه حل‌های سیاسی و انتخاب شاپور بختیار به عنوان نخست وزیر ایران در تاریخ 16 دی ماه 1357 هـ.ش (1979 م) یعنی زمانی كه قیام مردم ایران در اوج خود بود، به سمت تشكیل یك دولت غیر نظامی گام نهاد.