تشیع با خاطرات و تجربیات پرباری از مقاومت، مبارزه، قیام و شهادت آمیخته شد و بعنوان یك مكتب انقلابی، پرچم رسالت خونبار جهاد را در برابر ظلم، خودكامگی و فساد به دوش گرفت. تاریخ شیعه آكنده از مبارزة مداوم و بی امان و نهضتها قیام ها بر علیه حكام خودكامه و ظالم است. شیعه هیچ گاه در طول تاریخ سنگر مبارزه را ترك نكرده است و همواره شعار عدالت و امامت را به عنوان اصیلترین پیام وحی بدوش كشیده است و تا محقق نهایی این دو اصل، مبارزه با همة قدرتهای مانع و حكومتهای ظالم و براندازی هر نوع ستم اجتمایی را فرض، و بخش اجتناب ناپذیر ایمان دانسته است. مورخ و دانشمند معروف اهل تسنن «الوی» در این مورد می گوید: « شیعه نخستین كسانی هستند كه تفكر انقلابی و پرچم قیام را در اسلام بر ضد طفیان بدوش كشیدند و همواره نظریات شیعه روح انقلاب را با خود همراه داشت. عقیده به امامت كه شیعه بدان سخت ایمان داشت. آنها را به انتقاد و اعتراض نسبت به هیئتهای حاكمه و بالاخره به جبهه گیری در برابر آنها وا می داشت و این حقیقت در سراسر تاریخ شیعه مشهور است. بعقیده‌ی آنها ( شیعه) هر حكومتی غاضب و ظالم است، بهر شكل و در هر قالبی كه باشد مگر آنكه امام معصول یا نایب آن زمان حكومت را در دست گیرد. به همین دلیل بود كه شیعه در تاریخ بطور مداوم در یك جریان انقلابی مستمر بسر می بردند، نه آرام می گرفتند و نه آن را رها می كردند»

فصل اول

اقدامات شاه و اطرافیان او

اعلان سركوب از طرف رژیم

نطق یاوه گویانة شاه در 23 اسفند 1341، در پایگاه وحدتی دزفول، پرده از چهره فریبكارانة رژیم برداشت. و شاه خائن رسماً با روحانیت و رهبری نهضت اعلام جنگ نمود و مخالفان را به مرگ تهدید كرد. اعلام موضوع سركوب از طرف شاه كه در حقیقت پاسخ به اعلامیة مستدل آیات و مراجع قم بود. موجی از بگیر و به بزور اسارت و زندان و شكنجه و تبعید و محدودیت های غیر قانونی در سراسر كشور بوجود آورد و خود موجب اوجگیری بیشتر مبارزه گردید. امام با نزدیك شدن عید نوروز 1342، طی یك سلسله نامه ها و پیامها خطاب به علمای اعلام و حجج اسلام، عید نوروز را اعلام نمود ؟؟ حوز و علما را به عنوان تسلیت به امام عصر عجل الله مقامی فرجه الشریف قرار داد و تأكید فرمود علما با استفاده از این رویه مردم را به مصیبتهای وارده به اسلام و مسلمین متوجه نمایند و ضمنن اخطار شدید الحن به دولت خواستار بركناری دولت مستبد شد. علمای تهران به پیروی از خواستة رهبر نهضت، عید 1342را عزا اعلام نمودند و به هنگام خاموشی چراغهای حرم در قم كه به علامت تحویل سال انجام گرفت، اعلامیه ها و ؟؟ فضای صحن و حرم را سفید پوش كرد، و ؟؟ های ساواك نتوانستند در برابر این ابتكار عمل آگاهی بخش، عكس العملی نشان دهند

سیاست تضعیف مذهب

در فاصله سالهای 1941- 1925 كاملاً آشكار شد كه می توان عشایر را شكست داد و دریك برهه‌ی زمانی معین به نابودی كشاند همان گونه كه طعم كوتاه زندی سكنی نشینی اجباری سبب گردید كه تعداد آنان از لحاظ مرگ و میر بر اثر بیماری به گونه چشم گیری كاهش یابد. هم چنین آشكار شد كه بازرگانان و اشراف برای حفظ منافع شخصی خود ندای مخالفتشان را خاموش خواهند كرد اما ملاها ( روحانیون) باقی مانده بودند با قدرتی كه كمتر محسوس بود و جامعه زیر نفوذ ( معنوی) آنان قرار داشت وظیفه آنانه به عنوان تفسیر كنندگان شریعت به این معنا بود كه آنان می بایست به حیاتی ترین اعمال بشری یعین ازدواج، طلاق، شهادت، سند استیفای دین از ملك رهنی انتقال املاك و قرار دادهای بازرگانی اعتبار بخشد. دو نظام قانونی مجاز شناخته شدند: قوانین شرعی كه حكمفرما بر اموری مانند احوال شخصیه بود. قوانین عرفی كه جنبه‌ی غیر مذهبی داشتند و قرار بود بر امور دولیت به كار برده شوند البته به دلیل بی ثباتی كشور در سال های اخیر قوانین شرعی از تمامی اقتدارات قانونی برخوردار شده وگسترش قوانین عرفی متوقف گردیده است. براثر این وضعیت مقامات حقوقی كاملا با ضوابط شرعی پیوند خورده اند از این رو منزوی كردن روحانیون و شكست دادن آنها بسیار دشوار شده است مخالفان قوانین شرعی ناگزیر بودند كه ابتدا یك نظام حقوقی را جانشین آن سازند سپس به متزلزل كردن ركن مذهب بپردازند. رضا شاه نیز همین كار را كرد. در حالی كه در نظر بود آموزش و پرورش غیر مذهبی و تبلیغات ملی گرایانه كه ایران پیش از اسلام نمونه آن بود برای سست كردن وفاداری مذهبی مردم به نهاد روحانیت به كار گرفته شوند اما این سیاست هنگامی می توانست كامیاب شود كه عمر آن بیشتر از نظم نوین رضاشاهی باشد این سیاست با احساسات خصمانه مردم نسبت به هنر گرایی رضاشاه روبهرو شد در حالی كه پادشاهی سلسله هخامنشی به زمانهای بسیار دور تعلق داشت. آزادی حاصل از گردش به اسلام از نظر نگاه تاریخی نزدیك تر می نمود.

رفع حجاب از زنان:

در سال 1935 (1314 شمسی) به سرگذاران كلاه اروپائی (كلاه شاپو) به وسیله مردان اجباری شد. در بازارهای كلاهدوزی،  كلاهدوزان نمونه كاله شاپوی انگلیسی را پشت ویترین مغازه های خود گذاردند این كلاه از جنس حلبی بود. كه آن را رنگ می كردند تا قیافه یك كلاه واقعی را داشته باشد. به این ترتیب بود كه دستورات نظم جدید، به طور كامل و با ترس و لرز، اجراء گردید، اما در موضوعات عمده: بسیاری از این دستورات وسیله سوء استفاده و استثمار مردم قرار گرفت. تخمین زده می شود كه از 000/300 نفر جمعیت مرد و زن تهران، نزدیك به 4000 زن رفع حجاب كردند. در پائیز 1934( مهر 1313) دولت با صدور اعلامیه ای، مردم را برای پذیرش آموزگاران زن بی حجاب آماده كرد. در مه 1935 (خرداد 1314) یك مركز فرهنگی زنان كه زیر نظر یكی از دختران شاه قرار داشت تأسیس گردید، و دخترها با لباس ورزشی رژه رفتند. در 28 ژوئن 1935 ( دوم مرداد 1314) نخست وزیر یك مجلس عصرانه تاریخی در یكی از باشگاه های بزرگ تهران ترتیب داد كه اعضای كابینه و مقامات بلند پایه، با همسران خود در آن شركت كردند. از این رو مایة حیرت نیست كه در پی وقفه ای كه در اصلاحات رضاشاه- با توجه به قیام مردم افغانستان علیه امان الله خان- به وجود آمد، اصلاحات رضاشاهی در زمینه لباس مرد، منجر به یك قیام در مشهد مقدس گردید و نیروهای ارتش كه مجهز به مسلسل بودند، به داخل مسجد یورش بردند در این ضمن، حضور بانوان سرشناس بی حجاب در معابر عمومی، و پوشیدن لباس به شیوه اروپائی ادامه یافت. مردها از لحاظ نوع لباس مورد نظر خود با محدودیت مواجه شدند زیرا مقررات جدید درباره‌ی لباس مردان با شدت اجراء می شد. نتیجه‌ی این سیاسیت این بود كه لباس سنتی مردها كه زیبا هم بود، تبدیل به لباس عجیب و غریبی شد، و سلیقه‌ی خوب ایرانیان در لباس پوشیدن، در ظرف چند سال، از بین رفت. اما مردم فقیه، همچنان به پوشیدن پیراهن های بدون یقه. ادامه دادند. ریش خود را نتراشیدند، چرا كه تراشیدن ریش را به معنای فقدان اسفبار این سنت اسلامی می دانستند. در 1936 (1315 شمسی) كه روحانیون به اندازه‌ی كافی ضعیف شده بودند. آمادة پذیرش اصلاحات رضاشاه گردیدند. از این زمان به بعد قضات می بایست دارای دانشنامه‌ی لیسانس از دانشكدة حقوق تهران یا یك دانشگاه خارجی بوده و به مدت دو یا سه سال، كارآموزی قضائی كنند. قضات سابق كه فاقد این شرایط بودند، می بایست برای ادامه كار در وزارت دادگستری امتحانات خاصی را بگذرانند اما به هر تقدیر، نمی توانستند از رتبه شش قضایی بالاتر روند.

فروش زمینهای دولتی به مردم و رونق زمین بازی:

دولت به عنوان تشكیلات بالای مملكتی قادر نبود كه برای خود اعتبار بگیرد. تنها راه ممكن، وام گرفتن از دولت هایخارجی بود كه در دوران حكومت قاجاریه متناول بود. اما رضاشاه، با این كار به شدت مخالف بود. این حقیقت كه دولت قادر نبود از منابع مالی داخلی وام بگیرد، بیان گر نوع رابطه‌ی دولت و مردم بود. همچنین به این معنی بود كه دولت، برای تأمین مالی هزینه های « نظم نوین رضاشاهی ناگزیز بود كه پول نقد را به طریقی به دست آورد. به این جهت ایجاد درآمد برای دولت مسأله اصلی آن را تشكیل می‌داد. یكی از راه های آن فروش زمین به مردم بود. این جریان پس از سال 1933
( 1312 شمسی) یعنی هنگامی كه مجلس شورای ملی لایحه فروش نامحدود مستقلات را تصویب كرد، شتاب بیشتری می گرفت. این جریان سبب شد كه الگوی مالكیت زمین، دگرگون شود، هر چجند كه محاری از تأثیر بنیانی در وصفیت كسانی بود كه مالك به شمار می آورند. در حالتی كه آن وقت، زمین های دولتی را اجاره می‌دادند اینك مستأجران سابق، مالك این زمین ها شده بودند. در مناطق دور از پایتخت خان ها و اعیان و اشراف كه اجاره و از زمین های دولتی بودند، به صورت مالكان آنها در آمدند. در نزدیكی پایتخت افسران ارتش و افراد نوكیسه ای كه هوادار رژیم بودند، از این فرصت بهره گرفتند و در برگه مالكان زمین، در آمدند.

اعلان سركوب از طرف رژیم

نطق یاوه گویانة شاه در 23 اسفند 1341، در پایگاه وحدتی دزفول، پرده از چهره فریبكارانة رژیم برداشت. و شاه خائن رسماً با روحانیت و رهبری نهضت اعلام جنگ نمود و مخالفان را به مرگ تهدید كرد. اعلام موضوع سركوب از طرف شاه كه در حقیقت پاسخ به اعلامیة مستدل آیات و مراجع قم بود. موجی از بگیر و به بزور اسارت و زندان و شكنجه و تبعید و محدودیت های غیر قانونی در سراسر كشور بوجود آورد و خود موجب اوجگیری بیشتر مبارزه گردید. امام با نزدیك شدن عید نوروز 1342، طی یك سلسله نامه ها و پیامها خطاب به علمای اعلام و حجج اسلام، عید نوروز را اعلام نمود ؟؟ حوز و علما را به عنوان تسلیت به امام عصر عجل الله مقامی فرجه الشریف قرار داد و تأكید فرمود علما با استفاده از این رویه مردم را به مصیبتهای وارده به اسلام و مسلمین متوجه نمایند و ضمنن اخطار شدید الحن به دولت خواستار بركناری دولت مستبد شد. علمای تهران به پیروی از خواستة رهبر نهضت، عید 1342را عزا اعلام نمودند و به هنگام خاموشی چراغهای حرم در قم كه به علامت تحویل سال انجام گرفت، اعلامیه ها و ؟؟ فضای صحن و حرم را سفید پوش كرد، و ؟؟ های ساواك نتوانستند در برابر این ابتكار عمل آگاهی بخش، عكس العملی نشان دهند

سیاست تضعیف مذهب

در فاصله سالهای 1941- 1925 كاملاً آشكار شد كه می توان عشایر را شكست داد و دریك برهه‌ی زمانی معین به نابودی كشاند همان گونه كه طعم كوتاه زندی سكنی نشینی اجباری سبب گردید كه تعداد آنان از لحاظ مرگ و میر بر اثر بیماری به گونه چشم گیری كاهش یابد. هم چنین آشكار شد كه بازرگانان و اشراف برای حفظ منافع شخصی خود ندای مخالفتشان را خاموش خواهند كرد اما ملاها ( روحانیون) باقی مانده بودند با قدرتی كه كمتر محسوس بود و جامعه زیر نفوذ ( معنوی) آنان قرار داشت وظیفه آنانه به عنوان تفسیر كنندگان شریعت به این معنا بود كه آنان می بایست به حیاتی ترین اعمال بشری یعین ازدواج، طلاق، شهادت، سند استیفای دین از ملك رهنی انتقال املاك و قرار دادهای بازرگانی اعتبار بخشد. دو نظام قانونی مجاز شناخته شدند: قوانین شرعی كه حكمفرما بر اموری مانند احوال شخصیه بود. قوانین عرفی كه جنبه‌ی غیر مذهبی داشتند و قرار بود بر امور دولیت به كار برده شوند البته به دلیل بی ثباتی كشور در سال های اخیر قوانین شرعی از تمامی اقتدارات قانونی برخوردار شده وگسترش قوانین عرفی متوقف گردیده است. براثر این وضعیت مقامات حقوقی كاملا با ضوابط شرعی پیوند خورده اند از این رو منزوی كردن روحانیون و شكست دادن آنها بسیار دشوار شده است مخالفان قوانین شرعی ناگزیر بودند كه ابتدا یك نظام حقوقی را جانشین آن سازند سپس به متزلزل كردن ركن مذهب بپردازند. رضا شاه نیز همین كار را كرد. در حالی كه در نظر بود آموزش و پرورش غیر مذهبی و تبلیغات ملی گرایانه كه ایران پیش از اسلام نمونه آن بود برای سست كردن وفاداری مذهبی مردم به نهاد روحانیت به كار گرفته شوند اما این سیاست هنگامی می توانست كامیاب شود كه عمر آن بیشتر از نظم نوین رضاشاهی باشد این سیاست با احساسات خصمانه مردم نسبت به هنر گرایی رضاشاه روبهرو شد در حالی كه پادشاهی سلسله هخامنشی به زمانهای بسیار دور تعلق داشت. آزادی حاصل از گردش به اسلام از نظر نگاه تاریخی نزدیك تر می نمود.