تعریف واژه بازار در ایران و كاركرد آن
بازار به معنی محل خرید و فروش و عرضه كالاست واژة بازار بسیار كهن است و در برخی از زبان ها كهن ایرانی وجود داشته است بازار در فارسی میانه به صورت وازار و با تركیب هایی مانند وازارگ ( بازاری) و وازارگان (بازرگان) به كار می رفته، و در پارتی به صورت واژار مورد استفاده قرار گرفته است |
دسته بندی | اقتصاد |
فرمت فایل | doc |
حجم فایل | 28 کیلو بایت |
تعداد صفحات فایل | 74 |
این واژة ایرانی به زبان برخی از سرزمین های كه با ایران تبادلت بازرگانی داشتند مانند سرزمین های عربی، تركی، عثمانی و برخی از كشورهای اروپایی، راه یافته است.
دهخدا اظهار داشته كه بازار از واژة پهلوی واكار اخذ شده است. واژة فرانسوی بازار از پرتغالی گرفته شده و آنان این واژه را از ایرانیان گرفته اند. در زبان فارسی بازار به عنوان اسم مكان به معنی محل خرید و فروش كالاست و با وجود آن كه این واژه امروزه بیشتر دربارة بازارهای دائمی، اصلی و قدیمی شهرهای كهن و تاریخی به كار می رود، در گذشته گاه به صورت ساده و گاه با پیشوند یا پسوندهایی به معنی مكان خرید و فروش به طور مطلق بوده است. واژة بازار در ادبیات فارسی مفهومی وسیع و گسترده دارد و به معی محل شلوغ و پر ازدحام، اعتبار و اهمیت اشخاص و غیره به كار می رفته است.
بازار در دوران اسلامی
شهرنشینی در دوران اسلامی گسترش یافت و بسیاری از شهرهای كوچك قدیمیتوسته یافتند و شماری شهر جدید در برخی از نواحی كشور به ویژه در نواحی مرزی یا ارتباطی ساخته شد. در بعضی از شهرهای جدید مانند كوفه و بصره فضایی باز برای بازار در نظر گرفتند كه فروشندگان و كسبه ابتدای روز به آنجا می رفتند و بساط خود را در هر جا كه می یافتند پهن می كردند و تا هنگام شب می توانستند در آنجا باشند. به عبارت دیگر فضایی به صورت بازارگاه در نظر گرفته می شد كه جای ثابتی برای افراد وجود نداشت، اما به تدریج و پس از گسترش یافتن این شهرها، كم كم فضاهایی به صورت دكان های ساخته شده در بازار بنا گردید و بازاری دائمی در بخشی از شهر شكل گرفت.
بر پایة اطلاعات موجود درمنابع تاریخی، از اواخر قرن اول هجری به بعد در بسیاری از شهرهای جدید و كما بیش همه شهرهای قدیمی بازارهایی دائمی با فضاهای ساخته شده وجود داشت. در این نوع بازارها هرصنف در بخشی از راستة اصلی یا در یكی از راسته های فرعی جای داشت و هر نوع كالا در محل معینی عرضه می شد. هنگامی كه حجج در سال 85 هـ ق شهر واسط را می ساخت، برای هر صنف در بازار راستة جداگانه ای در نظر گرفت. البته پیشینة راسته های تخصصی در بازار و استقرار پیشه وران هر صنف در كنار یكدیگر چه در ایران و چه در عربستان به پیش از اسلام می رسد.
قرن اول هجری، دوره ای درخشان در توسعة بازارهای شهری در ایران به شمار نمیآید، زیرا هیچ حكومت ایرانی قدرتمندی شكل نگرفته بود كه بتواند اركان زندگی و ساختار شهری را به نحوی مطلوب گسترش دهد. اما از قرن سوم به بعد به تدریج با روی كار آمدن حكومت های ایرانی و محلی برای ادارة كشور، فعالیت های اقتصادی و در پی آن توسعه و عمران شهری به صورت قابل ملاحظه ای رونق یافت. طاهریان، دیلمیان و سامانیان از نخستین حكومت های ایرانی بودند كه اقدام هایی مؤثر برای پیشرفت كشور انجام دادند. در دورة غزنویان و سلجوقیان نیز به سبب وجود حكومت های مقتدر اقتصاد ملی شكوفا شد و فرهنگ و هنر ایرانی بیش از بیش مورد توجه قرار گرفت. در منابع تاریخی مربوط به قرن های چهارم تا ششم قمری مانند حدود العالم من المشرق الی المغرب، صوره الارض، المسالك و الممالك، تاریخ بخارا، راحه الصدور و آیه السرور، سفرنامه ناصر خسرو، مطالب فراوانی دربارة افزایش تولید انواع صنایع دستی در شهرها و حتی برخی از روستاهای بزرگ افزایش تولید انواع صنایع دستی در شهرها و حتی برخی از روستاهای بزرگ و صادرات آن به شهرهای كشورهای دیگر وجود دارد. برای مثال پارچه های كتانی كازرونی چنان شهرت داشت كه تا مناطق دور دست جهان اسلام گاه تا ده دست خرید و فروش می شد بدون آنكه بسته های آن را باز كنند و تنها مهر و نشان كارگاه های كازرون كافی بود. همچنین گفته اند در شهر كوچك تون در قرن پنجم چهار صد كارگاه زیلو بافی وجود داشت.