بررسی تأثیر وسایل ارتباط جمعی (تلویزیون) در جامعه شهری معاصر

پیشینه پژوهش در زمینه ارتباطات جمعی

موضوع ارتباط از یونان باستان تا قرن هیجدهم بیشتر از لحاظ ذهنی و محتوایی مطرح بوده است و اندیشمندان اجتماعی همواره ترغیب را معادل ارتباط می دانستند. با پیدایی انقلاب صنعتی و آغاز عصر روشنگری علمی و ادبی در اروپا مسأله ارتباطات بیشتر به قلمرو سیاسی، اجتماعی گام نهاد و به طور مستقیم به امور روزمره حیات اجتماعی پیوند خورد و به عنوان یک پدیده عینی مورد توجه قرار گرفت. با پیچیدگی جامعه بشری و گسترش تکنولوژی، توجه به شیوه انتشار و کانالهای پخش اندیشه های انسان اهمیت فزاینده ای یافت و موضوع ارتباطات ابعاد تازه ای به خود گرفت.

گروههای اجتماعی برای کسب امتیازات بیشتر بر سر تصرف ابزارهای پخش پیام با یکدیگر به ستیز پرداختند و در این میان مطبوعات به عنوان مهمترین کانال پخش عمومی، سرچشمه اختلافات اجتماعی و یکی از عوامل انسجام جامعه و همبستگی میان فرد و جامعه و حل و فصل تنشها و کشمکش های میان گروههای اجتماعی مورد توجه قرار گرفت.طی دهه- های 1930 و 1940 متغیرهای جدیدی در حوزه ارتباطات کشف شد که بیشتر جنبه روانشناختی داشت. از نیمه های قرن بیستم پژوهشهای مربوط به ارتباطات اجتماعی، در پرتو کوششهای ثمربخش اندیشمندانی چون پل لازار سفلد، کورت لوین، هارولد لاسول، کارل هاولند، کارل دویچ و... به ثمر نشست.

پژوهش در حوزه ارتباطات اجتماعی، جنبه تجربی به خود گرفت و موضوعات جدیدی بر اساس متغیرهای روانشناختی و جامعه شناختی مطرح شد که از میان آنها به چهار موضوع عمده می توان اشاره کرد: اول- موضوع تبلیغات و تاثیر آن بر روند شکل گیری افکار عمومی که در فاصله میان دو جنگ جهانی توسط اندیشمندانی نظیر لوملی، لی ولی و تونیس و بلومن استاک و ... مورد توجه قرار گرفت. آنچه در این پژوهش جلب توجه می کرد و وحشت همگان را برانگیخته بود، شعارهای ترقی خواهانه مردم پسندی بود که یکی از عوامل موفقیت لنین در شوروی، هیتلر در آلمان و موسولینی در ایتالیا محسوب میشد. در این پژوهشها تحلیلهای جالبی از«ترغیب سیاسی» و چگونگی انجام آن و همچنین مقالات توصیفی بیشماری با شرح جزئیات پیرامون تبلیغات سیاسی و اثربخشی آنها انتشار یافت و در پی آن کتابهای درسی چندی در باب افکار عمومی تدوین شد که بخشی از آنها به موضوع تبلیغات سیاسی اختضاص داشت. دوم- پژوهش پیرامون رفتار رأی دهندگان در انتخابات و تأثیر رسانه های جمعی بر رفتار گیرندگان پیام. نخستین جامعه شناسانی که در این زمینه به پژوهش پرداختند عبارتند از: پل لازار سفلد و برلسون و همچنین کامپ بل، میلر، کانورس و استوکن. نتایج پژوهشهای گرانقدر این افراد است که زمینه های پژوهش علمی منظم را در ارتباطات فراهم آورد. سوم- مطالعه پیرامون تأثیر ارتباطات سیاسی در سطح ملی و بین المللی نظیر مطالعات کارل دویچ و پیروانش درباره شالوده ملی گرایی بر اساس اطلاعات و ارتباطات و نیز مطالعه لاسول و لیتز پیرامون سخنرانیهای سیاسی و تحلیل محتوای آنهاست. چهارم-مطالعات سنتی پژوهشگران و نیز روزنامه نگاران پیرامون مسائلی نظیر«مطبوعات»،« دولت»،« افکار عمومی و روابط میان آنها» یکی از نخستین پژوهشگران و در عین حال از روزنامه نگارانی که در این زمینه نظریات قابل توجهی عرضه کرده است والتر لیپمن است.