برای تغذیه چهارگروه از جوجه ها (شامل دو گروه شاهد و دو گروه واكسینه شده) از جیره غذایی فاقد داروهای ضد كوكسیدی استفاده گردید. در جیره غذایی دو گروه دیگر به میزان 2/0 درصد داروی كلوپیدول به غذا اضافه گردید. در سن 26 روزگی از هر یك از گروههای شاهد، واكسینه شده دریافت كننده دارو، یك گروه از طریق خوراندن سوسپانسیون حاوی مخلوط چهار گونه ایمریا، مورد چالش قرار گرفته و آلوده گردید.

جهت بررسی میزان ااسیست دفع شده از طریق مدفوع، از روز هفتم پس از ایجاد آلودگی تجربی، نمونه های فضولات جمع آوری از نظر میزان OPG مورد ارزیابی قرار گرفتند. همچنین نسبت به اندازه گیری شاخص های تولیدی در سنین 21، 42 و 49 روزگی اقدام شد. نتایج بدست آمده نشان دادند كه استفاده از دارو (كلوپیدول) یا واكسن (ایراكوك) موجب كاهش معنی دار میزان دفع ااسیست در مقایسه با گروه شاهد گردید (05/0)، در حالی كه بین دو گروه تحت درمان با دارو یا واكسن تفاوت معنی دار وجود نداشت (05/0P>).

ایجاد آلودگی تجربی موجب كاهش معنی دار میانگین وزن بدن و بازدهی غذا جوجه‌های آلوده در مقایسه با جوجه های غیر آلوده گردید (05/0). در ارتباط با اثر روش كنترل، نتایج حاصل بیانگر آن می باشند كه تجویز دارو یا واكسن ضد كوكسیدی برای جوجه های آلوده سبب افزایش معنی دار وزن بدن (05/0) و بهبود نسبی بازدهی غذا گردید، اما اختلاف بین گروه تحت درمان با دارو (كلوپیدول) و گروه دریافت كننده واكسن (ایراكوك) از نظر شاخص های تولید معنی دار نبود (05/0P>).

به منظور بررسی اثر ویتامین A بر افزایش كارآیی واكسن ضد كوكسیدیوز در جوجه‌های گوشتی، تعداد 480 قطعه جوجه گوشتی نو یكروزه از سویه تجاری Ross براساس طرح آماری كاملاً تصادفی و با آرایش فاكتوریل 2*2 به چها گروه مساوی تقسیم گردید. بطوریكه هر گروه شامل سه زیر گروه و هر زیر گروه مشتمل بر 40 قطعه جوجه بود. شرایط نگهداری برای تمامی گروهها یكنواخت و استاندارد بود. برای تغذیه دو گروه اول و سوم از مكمل ویتامین A استفاده گردید و نیز دو گروه سوم و چهارم در برابر عفونت تجربی كوكسیدیوز واكسینه گردیدند و گروه دوم بدون دریافت ویتامین A و واكسن به عنوان شاهد انتخاب شد.

جوجه های هر چهار گروه آزمایشی در سن 26 روزگی (سه هفته بعد از تجویز واكسن ضد كوكسیدیوز) با دریافت 100 میكرولیتر از سوسپانسیونه حاوی مخلوطی از چهار گونه ایمدیا بطور تجربی آلوده شدند.

در نهایت، میزان OPG در روزهای 7-13 و شاخصهای تولید در سنین 3، 6و7 هفتگی مورد ارزیابی قرار گرفتند. براساس نتایج بدست آمده، نقش واكسیناسیون در كاهش میزان OPG معنی‌دار بود لیكن با افزایش ویتامین A تأثیر مشخص و معنی‌داری بر كفایت و كارآیی واكسن مشاهده نگردید. مكمل ویتامین A میزان تلفات را در حد قابل قبولی كاهش داد. تجویز واكسن همراه با مكمل ویتامین A تا حدودی شاخصهای تولید را بهبود بخشید.

مقدمه

مسئله كمبود مواد غذایی و بخصوص پروتئین حیوانی یكی از بزرگترین مشكلات كشورهای در حال توسعه می‌باشد. عوامل مختلفی از جمله ارزش غذایی، سلامت گوشت، سرعت رشد، بازده بالای لاشه و سهولت تغذیه باعث گردیده است كه از نظر تأمین پروتئین، گوشت طیور نسبت به گوشت سایر حیوانات حائز اهمیت و برتری باشد. بنابراین باید گامهای موثرتری جهت پیشبرد صنعت طیور برداشته شود. یكی از مهمترین اقدامات، پیشگیری از بروز بیماریهای عفونی مانند بیماری كوكسیدیوز است.

كوكسیدیوز بیماری مهمی از لحاظ اقتصادی در صنعت طیور می‌باشد كه باعث كاهش جذب غذا و به دنبال آن كاهش راندمان تولید می‌گردد. بطور معمول از داروهای مختلفی همراه با غذا یا آب برای مهار بیماری و افزایش میزان تولید استفاده می‌شود، لیكن گران بودن داروهای شیمیایی، بروز مقاومت دارویی و ایجاد گونه های مقاوم در مقابل داروهای شیمیایی، تضعیف سیستم ایمنی، مسمومیت های سلولی همراه با كاهش بازدهی در گله و نیز آثار سوء زیست محیطی ناشی از ورود مستمر داروهای شیمیایی در طبیعت و عواقب نامطلوب حاصل از حضور بقایای دارویی در فرآورده های غذایی از جمله مهمترین عوامل محدود كننده مصرف این تركیبات می‌باشند. از طرف دیگر پیچیدگی چرخه حیات ارگانیسم و پاسخ ایمنی، توسعه واكسیناسیون را با مشكل مواجه كرده است. لذا با توجه به مشكلات فوق، اتخاذ یك روش كنترل نوین بدون عوارض سوء كه مبتنی بر ایمنی، تغذیه و ژنتیك باشد، ضروری به نظر می رسد. در این طرح، اثرات استفاده از ویتامین A در خوراك همراه با انجام واكسیناسیون جهت پیشگیری از وقوع كوكسیدیوز مورد مطالعه قرار گرفته است.