در سال 1930 یك نفر دیگر از اهالی روسیه به نام لیشینیسكی كه نماینده بازرگانی روسیه در بندر انزلی بود و سابقه كالباس سازی در روسیه داشت از آلمان یك كارخانه كوچك برای مصرف روانه 50-40 كیلوگرم كالباس وارد كردند و تا سال 1933 میلادی در بندر انزلی مشغول به كار بود. از آن پس كارخانه را به تهران منتقل و یك نفر متخصص كالباسسازی را از آلمان برای یك مك دعوت كرد. زمانیكه كارخانه لیشینیسكی در سال 1312 از بندر انزلی به تهران منتقل شد با آرزومان ؟؟؟ كه اطلاعاتی در زمینه تهیه این فرآورده داشت شریك شد و به این ترتیب در پایتخت اولین كارخانه كالباسسازی بنا نهاده شد.
تاریخچه شركت فرآوردههای گوشتی آمل
شركت تولدی فرآوردهها گوشتی آمل در دیماه 1362 تاسیس شد و در سال 1363 در سالنی به مساحت 250 متر مربع با ظرفیت دو هزار تن در سال به بهرهبرداری رسید تولیدات این شركت را می توان در گروههای زیر دستهبندی كرد:
1- انواع سوسیس و كالباس از گوشت قرمز، سفید و ماهی 2- انواع برگر از گوشت قرمز، سفید و ماهی 3- بسته بندی و عمل آوری گوشت سفید و قرمز 4- غذای آماده
استفاده از آخرین تكنولوژی حضور كارشناسان مجرب شامل 3 نفر دكترا، نیز كارشناس ارشد و 17 نفر كارشناس به اضافه تكنیسینها و افراد با تجربه را می توان از جمله عوامل موفقیت این شركت دانست. تنوع در بستهبندی و تولید و توجه به كیفیت موجب انتخاب این واحد به عنوان نمونه از طرف وزارت بهداشت، انجمن تغذیه ایران و كنگره صنایع غذایی شده و اخیراً هم جایزه بین المللی تكنولوژی و كیفیت 2003 از كشور سوئیس نصیب شركت فرآوردههای گوشتی آمل گردید. برنامههای آینده شامل نصب دستگاههای جدید جهت محصولات نو و متنوع. ایجاد سیستم SO9001:2000 وHACCPI جهت تضمین كیفیت و بهداشت و اجرای سیستم KAIZEN برای بهبود مستمر همگام با سطح توقعات مشتری و پاسخگوئی به خواست مصرف كنندگان میباشد.
تكنولوژی تولید فرآوردههای گوشتی
از نظر تكنولوژیك، فرآوردههای گوشتی را اصولاً به چهار دسته تقسیمبندی مینمایند.
1- كالباس حرارت دیده
2- كالباس خام
3- كالباسهای پخته
4- گوشهای عمل آمده
تقریباً كلیه كالباس و سوسیسهای تهیه شده در كارخانه های فرآوردههای گوشتی كشور ما از نوع حرارت دیده میباشد.
كالباس و سوسیس از نظر تكنولوژی تهیه، اختلاف شایانی با یكدیگر ندارند و مهمترین اختلاف آنها قطر پوشش است كه در كالباس بیشتر بوده و نیز میزان آب افزودنی است كه در سوسیس معمولاً بیشتر میباشد.
ماشینآلات و تجهیزات مورد استفاده در صنعت گوشت
دستگاههای رخ گوشت
چرخ گوشت یكی از دستگاههای اصلی در صنایع گوشت میباشد كه در جهت تهیه گوشت چرخ شده مورد استفاده قرار میگیرد و در سه نوع است.
1- استاندارد
2- مخلوط كن
3- زیر صفر
دستگاه برش گوشهای منجمد
گوشتهای منجمد بزرگ را تبدیل به قطعات كوچكتر می كند و دارای دو نوع سیستم است.
1- سیستم گیوتین
2- سیستم چرخشی
دستگاه مخلوط كن
به منظور مخلوط كردن گوشت با نمك، ادویهجات و سایر مواد افزودنی به كار گرفته میشوند.
دستگاه كاستر
دستگاه اصلی سوسیس و كالباس است كه گوشت را با بقیه مواد مخلوط میكند و خمیر سوسیس و كالباس را تولید میكند.
شامل یك مخزن یا كاسه جهت ریختش مواد اولیه است كه دارای حركت و دورانی در حول محوری میباشد. داخل این مخزن تیغههای خمیدة هلالی شكل عمود بر كف آن حول محور افقی دوران میبابند.
دستگاههای جدا كننده
جهت جدا كردن زردپی و بافت پیوندی از گوشت و نیز جهت استخوانگیری بكار میروند.
انواع دستگاههای جدا كننده: دستگاه جدا كنندة بافت پیوندی- دستگاه استخوانگیری دستگاههای پر كن (فیلوم با كار مداوم و غیر مداوم
به منظور پر كردن «فارش» آماده انواع سوسیس و كالباس به داخل پوشش مورد استفاده قرار میگیرند.
دستگاه اتاق پخت
جهت اتاق پخت
جهت پخت انواع سوسیس و كالباس و دیگر تولیدات به شرح زیر مورد استفاده قرار میگیرد.
- پخت نمودن انواع سوسیس و كالباس با بخار
- پخت نمودن انواع سوسیس و كالباس با هوای داغ
- دود دادن انواع محصولات
بدنه این دستگاه دو جداره و از جنس ورق استیل ضد اسید ساخته شده كه داخل جدا آن با عایق فشرده شده. عایق كاری شده است و این دستگاه مجهز به سیستم هوا دهنده توربینی جهت مسیر كولاسیون هوای داخل اتاق بطوریكه حرارت و رطوبت در تمام نقاط داخل اتاق بطور یكسان در مسیر كوه سیون میباشد.
در جه حرارت دستگاه بواسطه ترموستات بطور دقیق كنترل و همچنین دارای شیرهای بخار پنوماتیكی میباشد كه توسط ترموستات بطور اتوماتیك و در حد مطلوب كنترل می نماید.
تركیبات تشكیل دهنده و نقش آنها
كلاً دو دسته تركیبات داریم شامل:
تركیبات اصلی
گوشت – روغن – آب و یخ
تركیبات فرعی
اتصال دهندهها – پر كنندهها (فیلد) – ادویهجات – نگهدارندهها
گوشت
مهمترین عامل در فرآوردههای گوشتی است. بسته به مقدار پروتئینهای میو فیبریلی در تشكیل و ثبات خمیر نقش اساسی دارد. طعم و بافت محصول مؤثر از نوع و كیفیت گوشت میباشد.
روغن
بر ای ایجاد امولسیون چربی- پروتئین- آب لازم است . از نظر ایجاد طعم و تردی در محصول مناسب است.
آب و یخ
اضافه كردن پولكهای یخ به فرمول سبب تر و شدن محصول می شود و برای پایین آوردن درجه حرارت كاتریزاسیون لازم میباشد.
مواد تشكیل دهنده تركیبات فرعی و نقش آنها
آرد گندم
یكی از پر كندهها است كه باعث سختی بافت و جذب آب می شود.
پروتئین سویا
جانشینی برای گوشت بود. و قیمت تمام شده را پایین می آورد. اما مصرف زیاد آن باعث طعم و بافت نامطلوب میگردد.
شیر خشك:
یك بر كننده است. با جذب آب و روغن در بالا بردن كیفیت موثر است. زیادی آن بر روی طعم و بافت اثر نامطلوبی خواهد داشت.
نشاسته
یك بركننده است با امكان آبگیری در بهرت نمودن بافت و لطافت محصل موثر است.
كارائینات
نمك كارائینات ، پروتئین شیر می باشد. علاوه بر خاصیت تغذیهای در اتصال باندهای چربی و آب موجود در مخلوط بكار می رود در نتیجه بافت بهتر و منسجمتری را برای این فرآورده ها ایجاد مینماید.
فسفات
در كنار كارائین اتصال باندهای چربی و آب را تسهیل مینماید. با بالا بردن ph آبگیری گوشت را زیاد می كند. علاوه بر این خاصیت آنتی اكسیدانی دارد كه عمر نگهداری محصول را از این طریق بالا میبرد.
نمك
جهت تامین طعم و مزه در فرآوردهها مورد مصرف قرار میگیرد. در ضمن همراه با یخ در سردتر نگهداشتن محیط موثر است و دارای خاصیت ضد میكروبی نیز می باشد. یكی دیگر از خصوصیات نمك، استخراج پروتئیهای میو فیبریكی است كه در آبگیری مونو است .
شكر
همراه با نمك جهت توازن طعم غذایی مورد استفاده قرار میگیرد.
ادویه
انواع ادویههایی كه مصرف میشوند: فلفل (سفید، قرمز، سیاه) ، تخم خردل، جوز هندی، زنجفیل، تخم گشنیز، میر، میخك، مریم، آویشن، شنبلیله
نیتریت و نیتراتها
نیتریت با ذرات رنگی گوشت به نام میوگلوبین تركیب شده و نیتروزمیوگلوبین را میدهد كه پایدار است و رنگ بهتر تولیدات را تامین می نماید. علاوه بر این دارای خاصیت ضد میكروبی نیز می باشد. نیتراتها در اثر باكتریهای احیا كننده به نیتریت تبدیل می شوند.
اسید آسكوربیك
بهترین ماده نگهدارنده غذایی است كه باعث تسریع در بوجود آمدن رنگ قرمز صورتی شده و به این ترتیب فرآیند عمل آوری را كاهش می دهد.
گلوكونودستالاكتون GDL
نقش مانند اسید آسكوربیك دارد و همینطور باعث كاهش ph میشود.
خط تولید شركت فرآوردههای گوشتی آمل (كاله)
مراحل مختلف تهیه سوسیس و كالباس در این شركت به ترتیب زیر میباشد.
1- تهیه مواد اولیه از بازارهای داخلی و خارجی: مواد اولیه مصرفی در این صنعت بسیار متنوع بوده و غالباً از بازار داخلی خریداری میگردد كه پس از تایید كیفی و مرغوبیت كه توسط كارشناسان آزمایشگاه و كنترل كیفیت شركت انجام میگیرد. جهت مصرف به واحد تولید ارائه میگردد.
2- آزمایش كردن گوشت:
گوشتهای گرم بصورت فوق لاشه كه مهر تأئید دامپزشك خورده باشند از كارگاه تهیه میشود. این گوشتها به علت اینكه زود مصرف می شوند یكی دو روز در سردخانه بالای صفر نگهداری میشوند. اگر گوشتهای منجمد یا كارتنی به كارخانه برسد مدت سه روز آنرا در سردخانه بالای صفر نگه میدارند تا Defrost گردد، سپس برای استخوانگیری و چرخ كردن. گوشتهای به اتاق قصابی منتقل می گردند.
3- چرخ نمودن گوشت
4- مخلوط كردن گوشت با بقیه مواد اولیه
5- امولسیونه كردن مواد
دستگاه كاتر دو عمل خرد كردن و مخلوط كردن را همزمان انجام میدهد. سرعت تیغه و سرعت كاسه و تیزی و برندگی تیغه ها از عوامل مهم تشكیل امولسیون مناسب هستند مدت زمان امولسیون 15 clo دقیقه دمای امولسیون معمولاً بینC ْ12-18 نگه داشته میشود.