رساله دكترای دامپزشكی (D.V.M) با عنوان بررسی عارضه نهان بیضگی (Cryptorchidism)در25 مورد ازاسبهای باشگاه های سواركاری تهران و حومه طی یك دوره 6 ماهه
چکیده :
انسان همواره در زمانهای مختلف و به منظور های متفاوت نسبت به پرورش و نگهدار ی و پانسیون اسب اقدام نموده است چه در جنگها و كشور گشایی ها و چه به منظور شركت در مسابقات ورزشی و كسب ركوردهای بین المللی در كلاسهای استقامت ، پرش و حتی كورس های سرعت از اسب استفاده شده است .در حالت طبیعی و نرمال بیضه های اسب در حدود 40 روز قبل و یا 10 روز پس از تولد باید در كیسه ای بنام اسكروتوم و در خارج از بدن قرار گیرد در غیر اینصورت به آن نهان بیضگی دو طرفه و یا یك طرفه (چپ یا راست )میگوییم . در این حالت بیضه ها در شكم و یا یكی از قسمتهای كانال مغابنی باقی مانده است .
از عوامل مؤثردر بروز این عارضه اختلالات هورمونی در مادر و كره اسب متولد شده و موروثی بودن آن است كه نتیجه آن بروز دلدرد و پایین آمدن راندمان وكارایی درحیوان وكم شدن تولید اسپرم دربیضه درگیر میباشد.جهت برطرف كردن این عارضه استفاده از هورمونها به ندرت میتواند راهگشا باشد و جهت درمان قطعی باید حتمأ نسبت به برداشتن بیضه یا بیضه های پنهان بوسیله عمل جراحی اقدام نمود.انتخاب نوع عمل جراحی انجام شده در زمان بازگشت حیوان به فعالیت مورد انتظار و نتیجه عمل مؤثر میباشد كه شامل لاپاراتومی به اشكال مختلف و لاپاراسكوپی میباشد.در انتها نیز بعد از مقایسه نمودن و تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده از نمونه های موجود در فرم 1 نسبت به اخذ نتیجه مطالعه و تحقیق انجام شده و مقایسه آن با دیگر نتایج در دنیا اقدام شد كه به اطلاع حضور میرسد .
1- نتایج بدست آمده در مورد نوع فعالیت ورزشی مورد انتظار در اسبهای جراحی شده بدین ترتیب بود كه 30 % آنها دارای فعالیت پرشی و 66 % فعالیت مسابقه كورس و 4 % آنها دارای فعالیت ورزشی مسابقه در مسافت زیاد (استقامت) بوده اند.
2 – توزیع جغرافیایی اسبهای عمل شده در اطراف تهران به ترتیب 72 % در غرب ، 4 % در شرق ، 8 % در خنوب و 12 % در شمال تهران بوده است.
3 – از نظر توزیع سن آنها میباست ذكر شود كه كمترین سن آنها 7 ماهه و بیشترین سن اسبها ی تحت عمل جراحی قرار گرفته 5 ساله بوده است.
4- از نظر نژاد : نژاد عرب 26 % ، نژاد كرد 13 % ، نژاد تروبرد 9 % ، نژاد تركمن 30 % و نژاد دو خون 22 %در گیر بودند .
5– از نظر روشهای تشخیص و ابزار كمك تشخیص میبایست ذكر شود كه 28 % موارد نهان بیضگی بوسیله سونوگرافی تایید گردید و 48 % آنها توسط ملامسه از خارج اسكروتوم و 24 % آنها نیز امكان معاینه ركتوم هم قرار گرفته بود .
6– نهان بیضگی در 12 % موارد دو طرفه و 88 % موارد یك طرفی كه 40 % موارد در طرف راست و 48 % موارد در طرف چپ بوده است.
7 - محل برش در 72 % موارد بر روی سوراخ خارجی كانال مغابنی و در 24 % موارد در كنار كانال و تنها در 4 % موارد نیاز به لاپاراتومی جدی و ورود به حفره بطنی بوده است .
8 – از نظر نوع عمل 96 % موارد عمل جراحی غیر تهاجمی بوده و تنها 4 % موارد جراحی حالت تهاجمی داشته است .
9 – در مورد محل باقی ماندن بیضه 52 % موارد در انتهای كانال ، 20 % موارد در ابتدای كانال ، 16 % موارد در وسط كانال و 12 % در داخل شكم باقی مانده بود كه خارج گردید .
10 – عمل جراحی اخته در مورد 84 % موارد دو طرفی و در 16 % موارد یك طرفی یعنی همان بیضه در داخل باقی مانده تنها خارخ گردید .
11- نتیجه اعمال جراحی انجام شده 85 % خوب و بدون عارضه بوده و عفونت موضع عمل در 17% موارد و 4% هم با مرگ حیوان همراه بوده كه در حین عمل جراحی و بدلیل مشكلات بیهوشی و عوارض آن بوده است .
کلمات کلیدی:
اسب
لاپاراتومی و لاپاراسكوپی
سیستم تناسلی اسب نر
عارضه نهان بیضگی (Cryptorchidism)
اسبهای باشگاه های سواركاری تهران
مقدمه :
اسب به دلیل كارایی فراوان در اهداف انسان ، از اهمیت بسبار بالا و بخصوصی در اندیشه و تفكر بشربرخوردار بوده است . از اینروست كه انسان همواره تلاش كرده تا از بیماریهای پیش آمده در این حیوان نجیب تا حدامكان جلوگیری نماید و درصورت بروزبیماری نیز دراسرع وقت نسبت به برطرف كردن آن برآمده است .به طور مثال در بروز عارضه نهان بیضگی و با قی ماندن بیضه در شكم ویا ابتدا ، وسط ، یاآخر كانال مغابنی كه میتواند یك طرفی ویا دو طرفی باشد (چپ ویا راست) ، به دلیل وجود دلدرد در حیوان كارایی اسب در فعالیت مورد نظر مانند پرش كاسته شده ویا از بین میرود. اساس تشخیص بوسیله یكی از راههای ملامسه از بیرون ، انجام سونوگرافی ، لمس از راه مقعد صورت میپذیرد .
سابقه و تاریخچه دقیق وكامل حیوان میتواند مفید باشد. یك سابقه جزئی، گمراه كننده است خصوصا زمانی كه دم اپیدیدمی از میان برداشته شده باشد و به اشتباه به عنوان بیضه كوچك تشخیص داده شود. ارائه آزمایشات تشخیص خون پیشرفت قابل ملاحظه‌ای در كار و استفاده از اولترا سونوگرافی عرضی ركتوم پیشرفتی دیگر را متضمن میشود. تغییرات واختلالات هورمونی كه در طول دوره جنسی رخ میدهد عامل اولیه در پایین نیامدن بیضه (یا بیضه ها) در كیسه محسوب میشود و حاصل آن بوجود آمدن عوارض مختلفی است كه میتواند رخ دهد. وباید نسبت به از بین بردن بیضه پنهان بوسیله عمل جراحی اقدام كرد .هدف از انجام این تحقیق بررسی پی بردن به درصد توزیع ومیزان پراكندگی نژادها و نوع عمل انجام شده ، نوع تشخیص عارضه ، و همچنین مشخص شدن میزان و نوع درگیری اسبهای موجود به عارضه نهان بیضگی در اسبداریهای اطراف تهران و حومه در طی یك دوره زمانی 6 ماهه بوده است كه میتواند كمك شایانی به درمان عارضه نماید .
فهرست مطالب
خلاصه
مقدمه
كلیات
فصل اول : آناتومی سیستم تناسلی اسب نر ..... 17
1-1 .كیسه بیضه .. 17
1-1-1 . پوست بیضه ................... 17
2-1-1 . بافت میانی ..................... 17
3-1-1 . ماهیچه دارتوس ............. 17
4-1-1 . تونیكا واژینالیس ............ 17
5-1-1 . سد خونی – رگهای آویزخارجی ...................... 17
1-5-1-1. گره عصبی – عصب اسپرمی خارجی ...... 17
2-5-1-1. زهكشی لنفاتیك – گره ای كانال مغابنی 18
2-1. فرآیند واژینالی .......................... 18
3-1. بیضه ها .... 19
1-3-1. تونیكا واژینالی ................. 19
2-3-1. تونیكا آلبوژینا ................ 19
4-1 . بخش اسپرمی – بافت معلق ........ 21
1-4-1 . در بیضه .......................... 23
2-4-1 . ماهیچه كریماستر ............. 25
5-1 . اپیدیدیمی ................................ 25
6-1 . مجرای وابران ........................... 26
7-1 . غدد جنسی .............................. 28
8-1 . پیشابراه ... 29
9-1 . آلت تناسلی ........................... 30
فصل دوم: هورمون شناسی سیستم تناسلی نر و اختلالات .................. 34
1-2 . بیضه ها ...... 34
1-1-2 . تنظیم حرارتی درجه حرارت بیضه ...................... 35
2-2 . سلولهای لیدیگ ........................ 36
3-2 . هورمونهای بیضه .................. 38
1-3-2 . تنظیم ترشح هورمون .. 39
4-2 . پایین آمدن بیضه ها ........... 43
فصل سوم : عارضه نهان بیضگی ................... 46
1-3 . تغییرات هورمونی ....................... 46
2-3 . تغییرات آناتومی ....................... 47
1-2- 3 . احتباس بیضه دركانال مغابنی بصورت موقت . 47
2-2-3 . احتباس بیضه در كانال مغابنی بصورت دائمی . 48
3-2-3 . احتباس بیضه در ناحیه شكمی به صورت دائمی ................................ 49
4-2-3 . احتباس بیضه در ناحیه شكمی به صورت ناقص ................................ 50
3-3 . تعریف نهان بیضگی ........... 50
1-3-3 . ابتدای كانال مغابنی ... 51
2-3-3 . انتهای كانال مغابنی .. 51
3-3-3 . محوطه شكمی ........ 51
4-3 . تشخیص نهان بیضگی ........ 52
1-4-3 . آزمایشات روده‌ای (ملامسه مقعدی) .............. 52
2-4-3 . اولترا سونوگرافی ..... 53
3-4-3 . تست تحریك HCG .. 53
5-3 . علل و ژنتیك نهان بیضگی ... 54
فصل چهارم :درمان عارضه نهان بیضگی
.... 56
1-4 . جراحی ........ 56
1-1-4 . لاپاراتومی ..................... 56
1-1-1-4 . لاپاراتومی كانال مغابنی ....................... 56
1-1-1-1-4 . گسترش (زیاد شدن) كانال مغابنی ... 56
2-1-1-1-4 . روش كانال مغابنی ................. 56
3-1-1-1-4 . روش جراحی ........................ 56
2-1-1-4 . لاپاراتومی میله‌ای تهیگاه ................... 56
2-1-4 . لاپاراسكوپی .................. 57
1-2-1-4 . لاپاراسكوپی ایستاده ........................... 58
2-2-1-4 . لاپاراسكوپی دراز كشیده ................... 58
3-2-1-4 . لاپاراسكوپی با بیهوشی عمومی .......... 58
تشریح تكنیك جراحی كانال مغابنی .... 59
روشهای جراحی برای نهان بیضگی شكمی ........................... 59
كانال مغابنی هجومی ............... 63
كانال مغابنی غیر هجومی .......... 64
روش هجومی دیواره بدن ......... 66
تصاویرعمل ............. 68
2-4 . استفاده از هورمون ................... 73
عملیات
فصل پنجم: مواد و روش كار ........................ 76
فصل ششم: ................ 77
1-نتایج ........... 78
2-بحث ............ 89
3-پیشنهادات .... 90
4-ضمایم ........ 91
فهرست تصاویر :
تصویر( 1 -1 ) : مجرای تناسلی استالیون در مقطع عرضی جانبی از سمت چپ ...................... 27
تصویر ( 2 – 1 ) : آلت تناسلی، پوست بیضه و بیضه های استالیون ..... 22
تصویر ( 3 -1 ) : بیضه های استالیون رابطه میان عروق خونی، آوندهای لنفاوی و سلولهای لیدیگ .22
تصویر( 4 -1 ) : بخشی (مقطعی) از لوله منی بر استالیون ..................... 24
تصویر (5 -1 ) : محل لوله های صاف و بشكه بیضه در بیضه استالیون .. 27
تصویر ( 6 -1 ) : مقطعی عرضی از طناب بیضه ای (اسپرمی) در سمت راست ........................ 27
تصویر( 7 -1 ) : نمای انتهای بخش لگنی مجرای تناسلی .................... 29
تصویر( 8 -1) : نشان دهنده نمای جانبی چپ آلت تناسلی و اتصال آن به ایسكیوم ............... 31
تصویر( 9 -1 ) : مقطع عرضی بدنه آلت تناسلی ................................. 31
تصویر( 10-1) : نمای سمت چپ جانبی سرآلت تناسلی و پره پوس ... 32
تصویر (1-2 ) : رابطه ترشح هورمونها .... 42
تصویر (1-4 ) : شستشو حین عمل لاپاراتومی . 68
تصویر (2-4) : عمل اخته ................................ 68
تصویر( 3-4 ) : آماده سازی اسب حین عمل ... 69
تصویر( 4-4) : شروع لاپاراتومی ..................... 69
تصویر( 5-4 ) : اسب در حین بیهوشی ............. 69
تصویر( 6-4) : عمل لاپاراتومی ...................... 70
تصویر( 7-4 ) : بیضه باقیمانده در شكم كه كوچك باقی مانده است . 70
تصویر(8-4 ) : نمای نزدیك از بیضه باقیمانده در شكم ...................... 70
تصویر (9-4 ) : اخته بیضه توسط پنس مربوطه .. 71
تصویر( 10-4 ) : اخته بیضه توسط پنس مربوطه 71
تصویر( 11-4 ) : قطع بیضه باقیمانده در شكم ... 71
تصویر( 12-4 ) : بخیه لاپاراتومی ..................... 72
تصویر( 13-4 ) : كامل شدن لاپاراتومی .......... 72
تصویر( 14-4 ) : بیضه قطع شده باقی مانده در شكم .......................... 72
نمودار دایره و میله ای نتایج فعالیت ورزشی مورد انتظار در اسبهای جراحی شده .78
نمودار دایره و میله ای توزیع جغرافیایی اسبهای عمل شده ................. 79
نمودار میله ای توزیع سن اسبهای عمل شده .... 80
نمودار دایره و میله ای از نظر نژاد ................... 81
نمودار دایره و میله ای روشهای تشخیص و ابزار كمك تشخیص ...... 82
نمودار دایره و میله ای نوع نهان بیضگی ......... 83
نمودار دایره و میله ای محل برش ................... 84
نمودار دایره و میله ای نوع عمل ..................... 85
نمودار دایره و میله ای محل باقی ماندن بیضه ... 86
نمودار دایره و میله ای عمل جراحی اخته ........ 87
نمودار دایره و میله ای نتیجه اعمال جراحی انجام شده .. 88
1تحلیل فناوری اطلاعات ( IT ) 
1فیزیك (1)