دستیابی به الگوهای پیشرفته در سازمان و تشكیلات1

اما شاید بزرگترین دستاورد بشر در قرن بیستم دستبابی به الگوهای پیشرفته سازمان و تشكیلات بوده است. یعنی انجام تقسیم كار بویژه فعالیت‌های بزرگ صنعتی، تولیدی و اجرائی در قالب سازمان و تشكیلات و انجام كار گروهی با هماهنگی و استفاده از اصول و فنون كنترل پروژه و مدیریت كیفیت. ساختار سازمانی  امكان تقسیم كار به گروه های تخصصی و بهره برداری از تخصص های مرتبط با هر كار و وظیفه را در شرایط پهنه امكان پذیر می نماید.

در كارهای مهندسی كه پایه و اساس خلق وبهره برداری از تكنولوژی در ابعاد مختلف است.فرایند فعالیت مهندسی از مطالعات امكان سنجی شروع می‌شود و به ارائه گزینه‌های مختلف یا طرح های خام مهندسی می انجامد.  د رمرحله انتخاب بهترین گزینه انواع فاكتورهای موثر در هر پرونده از جمله فاكتورهای مالی و اقتصادی ، فاكتورهای امكان پذیری وزمانبندی ، امكان پذیری  جا و مكان، امكانات مهندسی  و دانش فنی، و بالاخره امكانات اجرائی مورد ارزیابی قرار می گیرد و با روش های علمی و مقایسه های آماری و اطلاعاتی و از جمله محاسباتی. پروژه ای كه بهترین تركیب عواقل را نشان می دهد بعنوان پیشنهاد اجرائی دراختیار  كارفرما قرار می دهد. باتصویب  طرح ها و گزینه های پیشنهادی تقسیم كار اصلی بروری پروژه مهندسی انجام می گردد و با طبقه بندی مراحل مختلف طراحی عملیات تخصصی مهندسی و طراحی شروع می گردد. بدین ترتیب كه اگر موضوع پروژه مثلا تاسیس یك كارخانه یا واجد تولیدی است. دراینصورت مكان مناسبی كه بهترین ارتباطات را با مواد اولیه، بازار فروش كالا یا مصرف كالا، بازار كار و امكانات زیر بنائی( آب ، برق، تلفن، گاز، راه آهن، راههای آبی و هوائی) امكانات شهری و زیستی و سایر عوامل داشته باشد انتخاب می گردد و مراحل نقشه برداری و زمین شناسی برای تهیه نقشه های توپولوژی و ژئودزی انجام می پذیرد كه این نقشه ها و اطلاعات بصورت داده های مهندسی در طراحی های ساختمان ها و سازه ها و سطوح هموار اجرای ساختمان ها (خاكبرداری و خاكریزی) و بالاخره نقشه هایی راهها و خیابانهای دسترسی، استقرار و طرح جا و مكان تاسیسات، ساختمان ها و سالن های تولید و ارتباطات داخلی و سیستم های پشتیبانی تولید مورد استفاده قرار می گردد درمراحل بعدی طرحی كارهای تخصصی تر مانند طراحی ساختمان ها، سازه ها، سیستم های تاسیساتی مانند آب‌رسانی، برق رسانی، توزیع برقی، ایستگاهای تبدیل فشار برق ( مثلا 63 كیلوات یا 6 كیلو وات به سه فاز، 220 و 110 بر حسب نوع مصرف)  و در ادامه كار تهیه نقشه‌های اجرائی طرح مسیر و ایستگاه های تولید و استقرار تجهیزات خطر تولید انجام  می پذیرد. در ادامه با استفاده از اطلاعات سازنده تجهیزات خطوط تولید فونداسیون ها و راهگاه های ورودی و خروجی مواد، آب ، برق، گاز، فاضلاب بصورت اجرائی دویز Detouz طراحی و نقشه های اجرائی آن تهیه می‌شود. در این مرحله كلیه اجزاء و انتخاب ها یا به سفارش صاحب تكنولوژی ویا برحسب استانداردهای حرفه ای بین المللی انتخاب و طراحی می‌شود و بر حسب اینكه اطلاعات موجود در چه سطحی باشد. مهندس مشاور و مسئول، طراحی تكمیلی رابرعهده می گیرد و انجام می دهد.مثلا اگر دستگاهها بصورت خط تولید در كارخانه سازنده و صاحب تكنولوژی طراحی شده است. مشاور تنها مكان و نحوه نصبت ومونتاژ تابلوها و دستكاها را تهیه می كند و تاگر خطوطی فاقد سیستم یپارچگی فرمان و قطع و وصل برق باشد، مبادرت به  طراحی تابلوهای فرمان می نماید.

باپایان گرفتن این مرحله مراحل  مربوط به تهیه نقشه های اجرائی كه معروف به Prawings Shop  است انجام می پذیرد. این نقشه ها بنحوی است كه در آن مارك. ابعاد اندازه ها و نحوه قرار گرفتن، فاصله ها و اتصالات بنحوی كه درخود كارگاه و یا در كارگاه سازنده قابل اجرا باشد و كارگران و استاد كاران بدون محاسبه مهندسی بتوانند موضوع نقشه را بسازند تهیه می‌شود. مثلا در یك سازه فلزی علاوه بر خطوط هندسی، مقطع پروفیل ها،  طول هر پروفیل  مكان استقرار، نوع اتصال (طول و اندازه جوش، سوراخ یا پیچ و مهره ها) با دقت و تلرانس های حرفه ای تعیین می‌شود.

در این نقشه ها وزن اجزاء حجم ها و نوع جنس و حتی مارك اجزاء با دقت بسیار زیادی تعیین درجه اول مربوطه ذكر می‌شود.

نقشه ها شامل گروه های مختلف مانند سازه های فلزی، خاك برداری ، خاكریزی كارهای تبنی، كارهای برقی، كارهای تاسیساتی و لوله كشی، كارهای مكانیكی و تجهیزاتی كارهای الكترونیكی یا ابزار دقیق و كارهای مهندسی مانند كنترل پروژه ها و راهنمایی نجهیزاتی مانند جرا؟؟؟ های مورد نظر و در صورت لزوم روش های مهندسی برای نصب و مونتاژ و حجم از مدارك مالی و نظارتی است كه شامل جداول فهرست اقلام و فهرتس كار است كه حجم فیزیكی، حجم اجرائی (ساعت كار یا دستمزد حجمی كارها) و سایر مشخصات مالی مانند فهرست بهای كارها می باشد.

این مدارك نشان دهنده وضعیت مالی پروژه است كه معمولاً مورد استفاده قراردادی كارفرما قرار می گیرد. برای معنی كه در مراحل مناقصه یا استعلام و مذاكره برای عقد قرارداد اجرائی با پیمانكاران مختلف پیشنهاد قیمت  به زیر فهسرت های تهیه شده بركارفرما ارائه می‌شود كه بین از عقد و امضای قرار داد با پیمانكاران در مراحل اجرائی ، با اجرا و انجام هر بخش كار میزان دستمزد یا كارمزد پیمانكار با دقت قابل محاسبه و پرداخت خواهد بود.

مرحله اساسی درجریان اجرا مرحله نظارت است كه توسط مهندسین ناظر صاحب صلاحیت و برحسب مدارك طراحی و مهندسی دار بصورت لزوم نظارت كارگاهی و مقیم به اجرا در می آید. مهندسین ناظر علاوه بر كنترل كیفیت انجام می پذیرد با دقت نظارت و تاكیید می كنند.

مثلا در اجرای سازه ها علاوه بر كنترل كیفیت مواد اولیه (نو و سالم و بی عیب و درست بودن مصالح) ممكن است كنترل هائی برروی جوشكاری یا آزمایشاتی برروی بتن ها انجام پذیرد كه سازه بدست آمده دقیقا استانداردهای حرفه ایی مورد توافق را دراجرای مراعات كرده باشند.

مرحله نهائی، مرحله بهره برداری و راه اندازی پروژه است كه شرایط طراحی و قراردادی فرایند آنرا تعیین می كند و معمولاً هر پروژه پس از رسیدن به بهره برداری یك دوره آزمایشی را طی می كند تا هر گونه اشكال، ایراد و كمبودی كه ناشی از طراحی و مهندسی ناقص یا اجرای بد پیش  آید رفع اشكال شود و در پایان تحویل قطعی انجام می پذیرد  كه در این مرحله معمولاً وظایف مشاورین و پیمانكاران خاتمه پیدا می كند.

مراحل شرح داده شده در یك گروه مهندسی بشرح فوق بستگی به حدود وشرح وظایف مشاور در پیمانكاران و بزرگی دراندازه پروژه مهندسی و نوع كار دارد. مثلا مراحل  و محتوای كار مهندسی یك كارخانه تولید پنج ومهره با یك واحد كشت و صنعت نیشكر كلا متفائت و متناسب با قرارداد است. همچنین یك پروژه ممكن است چندین مشاور مهندسی و یا چندین پیمانكار اجرائی داشته باشد. در پروژه های بزرگ معمولاً یك مشاور مادروپك پیمانكار اصلی پروژه را اداره و هدایت می نمایند و هركدام با چندین مشاور تخصصی و یا پیمانكار تخصصی سروكار دارند.

در این فرایند منسجم و ساختار سازمانی از پیش طراحی شده است كه جایگاه تخصصی  مهندسی مختلف تاكنسین ها و اجزاء خدماتی و پشتیبانی مختلف استقرار داشته  و برحسب تقسیم كار با هماهنگی دقیق فعالیت های خدماتی خود را ارائه می‌دهند.